Phim chuyện Memento: Ngược dòng Ký Ức

Trong một posting khác, Sóng Việt đã viết giới thiệu về câu chuyện ngắn Memento mori của Jonathan Nolan.
Dưới đây là trang giới thiệu về chuyên phim Memento của đạo diễn Christopher Nolan, người anh lớn của Jonathan.

Phim chuyện Memento

Hành trình tìm kiếm ngược dòng ký ức

Sóng Việt

Memento được trình chiếu lần đầu vào năm 2000 và được đạo diễn bởi Christopher Nolan. Chuyện phim Memento dựa theo mẩu truyện ngắn Memento Mori của  em trai Christopher tên là Jonathan Nolan viết.

Tổng quát

Bộ phim bắt đầu với hình ảnh nhân vật Leonard Shelby, một cựu nhân viên điều tra những vụ gian lận bảo hiểm, với hành trình tìm kiếm ngược dòng ký ức để truy lung hung thủ đã cưỡng bức và sát hại vợ anh ta. Là một bệnh nhân mắc chứng quên ngắn hạn, bộ não của Leonard không thể tiếp nhận thêm những ký ức mới, anh đã tạo lập nên hệ thống một loạt những ghi chú, hình ảnh và những chữ xăm trên cơ thể để giữ lại thông tin về bản thân, những người xung quanh liên hệ và đặc biệt là kẻ đã sát hại vợ anh ta trước khi anh bị tai nạn làm mất trí nhớ.  Giúp đỡ Leonard trong cuộc tìm kiếm hai nhân vật tên Teddy  và Natalie.

Bộ phim diễn tả qua sắc mầu với hai dòng ký ức riêng biệt.

 Một dòng ký ức đầy đủ màu  luôn lặp lại tuần hoàn với những chuỗi sự kiện trước nối tiếp những bước nhảy của ký ức xảy ra ngay trước nó, tường thuật lại những sự việc xảy đến với Leonard.

 Dòng ký ức trắng đen trở lại thời điểm Leonard nói chuyện với một nhân vật nào đó trong một căn phòng. Khi mỗi cảnh mới bắt đầu, Leonard lại mất toàn bộ ký ức về hiện tại và không biết mình đang ở đâu và làm gì. Cảnh phim kết thúc ngay khi ký ức của anh bị xóa.

Nội dung

Những ký ức đứt đoạn trắng đen cho thấy Leonard trong một căn phòng khách sạn tồi tàn đang cố giải thích hoàn cảnh của mình cho một người nào đó bên đầu kia giây điện thoại. Anh kể về câu chuyện Sammy Jankis một người đàn ông Leonard đang điều tra vì bị nghi vấn gian lận để nhận bảo hiểm. Sammy thừa nhận mình là người có trí nhớ ngắn đoạn và sau một vài lần kiểm tra, trường hợp của Sammy được xác định là giả mạo. Với ý định đưa ông ta ra khỏi tình trạng này, người vợ quẫn trí đã bắt ông hàng ngày phải tiêm insulin cho bà với chu kỳ 20 phút một lần. Người đàn bà nghĩ rằng chồng mình sẽ không thể quên được công việc này thế nhưng mỗi lần làm xong Sammy lại không thể nhớ sự việc vừa xảy ra. Người vợ quá thất vọng, bị hôn mê và qua đời vì nhận quá nhiều insulin qua lời kể của Sammy.

Những ký ức màu sắc bắt đầu với hình ảnh Leonard cầm trên tay bức ảnh một người đàn ông bị anh sát hại trong một tòa nhà đang xây cất, ngay sau đó câu chuyện trở ngược về với ký ức của Leonard. Nạn nhân là Teddy, một người có vẻ như là bạn của Leonard, đang cùng Leonard rời khách sạn và đi tới hiện trường. Bên trong tòa nhà, Leonard tìm thấy trong túi áo bức hình Teddy với ghi chú đằng sau " Đừng tin hắn, hắn là thủ phạm. Hãy giết hắn". Với những chỉ dẫn trên, Leonard đã giết chết Teddy với ý nghĩ chính hắn thủ phạm John G.

Ký ức lại quay trở lại trước khi Teddy tới tìm Leonard, anh đang trong phòng vệ sinh của một nhà hàng. Leonard phát hiện ra hai hình xăm trên mu bàn tay trái và cánh tay với nội dung " Hãy ghi nhớ Sammy Jankis" và "Sự thật ...". Leonard trở về khách sạn và tìm thấy tài liệu có ghi chú về nhân vật John G. với hình Teddy trên căn cước. Khi cởi áo, nhìn vào gương Leonard phát hiện ra hàng chữ xăm "John G. đã cưỡng bức và sát hại vợ tôi" trên ngực. Ngay lập tức anh quyết định viết thêm dòng chữ "Hãy giết hắn" trên bức hình Teddy.

Ký ức màu đoạn phim này cho thấy Leonard tới nhà hàng tìm gặp Natalie, người đã đưa cho anh thông tin về John G. Natalie cho biết cô giúp anh vì trước đây anh đã từng giúp cô. Trong bức hình Natalie, Leonard đọc hàng chữ ghi chú " Cô ấy đã từng mất đi một người và cô ta sẽ giúp anh".

Hình ảnh lại chuyển tiếp khi Leonard thức dậy bên cạnh Natalie tại nhà riêng của cô, Natalie hứa sẽ tìm giúp Leonard tìm kiếm John G. Trước đó một đêm, Leonard đã tới nhà Natalie và tức giận tra hỏi cô về tấm hình của một người có ghi tên Dodd, kẻ mà theo lời cô gái thì Leonard đã giúp cô thoát khỏi vòng áp bức của hắn.

Câu chuyện tiếp tục với cảnh Leonard thức dậy, phát hiện Dodd đang bị bịt mồm mặt máu me, tay bị trói, giam trong buồng tủ nhỏ của một căn phòng. Có tiếng gõ cửa, Teddy xuất hiện. Leonard hỏi tại sao Teddy đến, thì hắn nói là Leonard gọi phone nhờ hắn đến giúp, sau đó Teddy giúp Leonard đưa Dodd ra khỏi thị trấn để thả hắn và kiếm Natalie để tìm hiểu sự thật. Trước đó, Leonard bị Dodd truy đuổi trên phố với khẩu súng ngắn trong tay. Anh tìm thấy trong túi mình mẩu giấy ghi địa chỉ của Dodd và quyết định tới phục kích ở nhà kẻ đang truy sát mình, sau đó đã hạ gục hắn bằng cú đánh trúng đầu với một chai rượu vang.

Ký ức tiếp tục được trở lại với những manh mối dẫn Leonard tìm đến một kẻ được cho là John G. Đó là Jimmy Grantz, người đàn ông đã rời bỏ Natalie. Leonard đã giết Jimmy với ý nghĩ báo thù cho vợ mình. Vài phút sau, Teddy tìm tới gặp Leonard.

Kết thúc của những chuỗi ký ức là khi sự thật được phơi bày qua lời kể của Teddy: Leonard bị ám ảnh bởi câu chuyện của Sammy Jankis (kẻ đã bịa ra câu chuyện mất trí để lấy tiền bảo hiểm) và câu chuyện của chính bản thân anh (người vợ không chết vì bị sát hại mà chết khi Leonard tiêm thuốc quá liều điều trị căn bệnh tiểu đường cho vợ). Teddy cho Leonard hay là một thám tử hắn cảm thông cho câu chuyện của Leonard và giúp anh sát hại một kẻ mang tên John G.  trước đó.

 Trước khi câu chuyện kết thúc, ký ức của Leonard tiếp tục bị xóa bỏ. Anh đốt cháy bức hình của John G. và Jimmy Grantz, rồi tiếp tục nung nấu kế hoạch báo thù Teddy với ý nghĩ đó chính là John G.

Leonard lái xe tới một tiệm xăm mình và quên hết những gì đã xảy ra.

Sóng Việt
Viết phỏng theo bố cục của Thế Giới Điện Ảnh (20/05/2009) 

14 October 2012

Thu Còn Đây

Thu Còn Đây

Bài thơ tình cho nhau
Viết từ năm xưa đó
Khi mùa thu vừa chớm
Qua tháng ngày nắng gió
Tình anh vẫn còn in

Bài nhạc tình cho nhau
Thì thầm lời hát nhẹ
Giữa công trường thánh đuờng
Giữa muôn vàn tiếng động
Còn mãi đọng không gian.

Bài luân vũ cho nhau
Bên giòng sông bốn mùa
Nước tung tăng róc rách
Ánh đèn đường mơ hồ
Gót hài dấu còn vương.

Suốt mùa hạ nồng nàn
Em như cánh chim di
Lang thang không dấu mỏi
Bay bổng cùng mây cao
Cười vui cùng gió trăng.

Nay tiết trời đổi mới
Hanh hanh gió Thu lạnh
Cây lá chớm thay áo
Khăn ấm vai em quàng
Nhớ anh chưa hỡi em?

Thu bên em vừa chớm
Cây vẫn còn giữ lá
Màu xanh vẫn ngự trị
Thì bên anh huy hoàng
Lá vàng ngất rừng thu.

Bên em độ giữa thu
Cây hung hung lá đỏ
Cây nhạt nhòa vàng nâu
Thì cây đây còn chi
Ngoài thân trơ trụi cành.

Em đến...nay Em đến
Em đến: nay Em đến
Thu còn không hỏi anh?

Thiên nhiên thức hay ngủ
Bốn mùa chuyện của trời
Nhưng riêng chỉ mình anh
Rồng Thu vừa xuất hiện
Vương miện tình yêu mang
Cưỡi anh vào cơn gió
Vùng vẫy giữa mây ngàn...

Em biết rồi
Thu đến...

Đến cho riêng mình anh.

Sóng Việt
Thu Năm Rồng
14 October 2012

The Hữu Văn Đàn số Tháng 10 2012

Giới thiệu một bài viết của Thomas D. Le trên The Firmament (Thế Hữu Văn Đàn)
Link đọc bài viết ở cuối trang
Sóng Việt Đàm Giang
*

Memento Mori: Nhớ rằng bạn rồi chết


Chuyện ngắn của Jonathan Nolan

Câu chuyện Memento Mori của Jonathan Nolan là một chuyện hư cấu nói về sự mất trí nhớ ngắn hạn mang tên là anterograde amnesia của nhân vật tên Earl và những diễn tiến xẩy ra trong một thời gian và cứ thế tiếp tục lập lại.

Anterograde amnesia là mất khả năng tạo nên những ý nhớ mới sau biến cố gây nên mất trí nhớ và vì thế làm mất khả năng một phần hay toàn phần tưởng nhớ lại những chuyện mới xẩy ra gần gần, trong khi những chuyện xẩy ra đã lâu trước khi bị mất trí nhớ thì vẫn còn nguyên vẹn. Mất trí nhớ loại này khác với mất trí nhớ thụt lùi (retrograde amnesia) là những chuyện xẩy ra trước khi mất trí nhớ bị hoàn toàn mất mát sau biến cố mất trí xẩy ra. Mất trí nhớ chuyện xẩy ra gần gần là một chứng bệnh kỳ lạ bởi vì cơ chế cơ thể dự trữ nhớ chưa đuợc hiểu rõ mặc dù vùng gây bệnh đã đuợc xác định.

Memento mori là một từ ngữ Latin có nghĩa là “Nhớ rằng bạn rồi chết”, “nhớ rằng bạn phải chết” hay “ nhớ rằng bạn sẽ chết”. Câu này cũng được tương truyền trong dân gian rằng vào thời La mã cổ xưa, một vị tướng Roman đi diễn hành trên đuờng phố mừng chiến thắng. Sau lưng là một kẻ nô lệ có nhiệm vụ nhắc nhở vị tướng quân rằng mặc dù ông chiến thắng đỉnh cao danh vọng hôm nay, ngày mai ông ta có thể bị ngã xuống, thua trận hay bị lật đổ. Kẻ hầu cận này coi như có nhiệm vụ chuyển tải ý tưởng này với lời cảnh cáo, “Memento mori” (“Hãy nhìn sau lưng ông đi! Nhớ rằng ông chỉ là một thế nhân! Nhớ rằng ông sẽ chết!”)

Chuyện kể ra sao

Câu chuyện đuợc kể bởi hai người thuật lại. Người kể ngôi thứ nhất viết chữ “anh” (you) dần dần “anh” được tiết lộ một nhân vật tên là Earl. Người kể chuyện ngôi thứ ba tường trình hành sử của Earl đứng từ phương diện khách quan ngoài câu chuyện kể.

Người kể chuyện

Câu chuyện bắt đầu với người kể chuyện ngôi thứ nhất đuợc kêu là “anh”. Trong đoạn đầu tiên này, người đọc không biết “anh” là ai mà chỉ khám phá ra rằng người kể có liên lạc với một người nào đó có kinh nghiệm đau thương về mất trí nhớ. Người kể viết rất chi tiết về tình trạng của nhân vật “anh” này. Vào cuối đoạn này người kể tiết lộ mục đích khi kể chi tiết nhân vật “anh” , một người không thể hiểu và không thể nhớ chuyện xẩy ra một cách bình thường được.

Một điều mà “anh” bao giờ cũng nhớ là những gì đã xẩy ra cho vợ anh ta và quan trọng nhất là anh nhớ khuôn mặt gã này Người thuật chuyện viết, đây là lý do mà tôi viết cho anh. Có thể là tầm phào vô dụng. Tôi không biết anh phải đọc bao nhiêu lần trước khi lắng nghe tôi. Tôi cũng không biết là anh đã bị nhốt trong căn phòng này đã bao lâu rồi. Anh cũng chẳng biết đâu. Nhưng điều lợi cho anh khi quên là anh sẽ quên không tự viết xuống lý do đã mất mát.

Ngay đoạn đầu độc gỉa đã thấy khó hiểu và càng đi sâu vào cốt chuyện lại càng thấy cái kỳ lạ, cái nhớ -quên đan vào nhau như võng mắc.

Câu chuyện gồm 11 đoạn. theo thứ tự từng đoạn thì đoạn số 1, 3, 5, 7 là “anh”

Trong đoạn 2, 4, 6, 8, nhân vật Earl qua lời kể của một nhân vật ngôi thứ ba và nhân vật tên Earl chính là “anh” trong đoạn đầu tiên.

Và khi đọc đến đoạn số 9 thì độc gỉa khám phá ra rằng ồ chính “anh” là Earl và nhân vật ngôi thứ nhất này cũng là nhân vật ngôi thứ nhất đã kể về “anh” hay Earl.

Tôi và “anh” đều là Earl cả. Thật là một lối viết chuyện kỳ lạ. Để làm gì nhỉ? Sự đánh lừa này chỉ có một mục đích duy nhất để kể về tình trạng bệnh hoạn của Earl.

Nhân vật “Tôi” khi viết khúc đầu tiên là Earl khi sống với hiện tại trong 10 phút vừa trải qua. Nhân vật “anh” là Earl cho tương lai cho 10 phút sắp tới sau khi cái “tôi” của 10 phút vừa qua vừa chấm dứt. Do đó có câu, “khi anh đọc những lời ghi nhận này thì tôi sẽ đã đi rồi”. Khi Earl tương lai xuất hiện đọc những gì Earl quá khứ 10 phút trước viết rồi viết tiếp cho Earl tiếp theo sau. Cứ mỗi Earl của 10 phút tiếp tục đọc và viết cho đến một lúc thì Earl đủ nhớ để tìm cách thoát khỏi nơi bị giam cầm (nhà thương) và trả thù được cho vợ.

Đoạn gần chót số 10 cho biết tình trạng Earl hiện tại, Earl hiện tại nhìn người đàn ông vừa chết một cách vui mừng và thỏa mãn vì đã trả thù đuợc cho vợ. Nhưng bất thình lình Earl hiện tại đã trở thành Earl quá khứ, và vì Earl không tìm được bút để viết xuống nên Earl 10 phút sau đã quên những gì đã xảy ra. Và sau đó thì Earl lại tiếp tục nhìn vết xâm trên tay và rồi mọi chuyện lại tiếp tục là một vòng lẩn quẩn đi tìm cách giết để trả thù cho vợ, một việc mà Earl đã làm rồi nhưng quên mất rồi.

Một chút về tác giả Jonathan Nolan

Jonathan Nolan, tác giả chuyện ngắn Memento mori, là một văn sĩ rất trẻ chuyên viết chuyện cho phim ảnh và phim truyền hình. Chuyện ngắn này xuất hiện vào năm 2000 và được chuyển đổi để tạo nên cuốn phim Memento do anh của Jonathan là Christopher Nolan đạo diễn.

Jonathan đã được biết đến những năm sau đó qua cuộn phim The Prestige (2005) viết screenplay phỏng theo cuốn sách mang cùng tên của Christopher Priest. Cuộn phim The Prestige rất hay và ly kỳ. Và sau đó Jonathan cùng Christopher Nolan viết screenplay cho The Dark Knight (2008) và The Dark Knight Rises (2010).

Mới nhất là loạt phim truyền hình Person of Interest của đài CBS với nội dung cốt chuyệndo Jonathan viết, bắt đầu từ tháng 2, 2011, và tháng 9 năm nay 2012, loạt phim được tiếp tục hợp đồng làm phim sang năm thứ hai.

Sóng Việt Đàm Giang

http://thehuuvandan.org/firmamentoctober2012.pdf