Tin Vịt !

Với những người đã từng lớn lên ở Việt Nam, cụm từ Tin Vịt (tin không đúng sự thật) có lẽ đã quen thuộc, nhưng với những bạn trẻ thuộc thế hệ thứ hai ở ngoại quốc, có lẽ một số không hiểu rõ hai từ này, và lý do được gọi là Tin Vịt.

Người viết mang lên ở đây một vài đoạn trích từ bài viết của Hoàng Hải Thủy (Công Tử Hà Đông) viết về "Ao Thả Vịt" một đề mục của ông Chu Tử trên nhật báo Sống ngày xưa. Như đề tựa và lời giải thích của người chủ trương, tin trong "Ao Thả Vịt" là tin không có thật, loại tin hoạt kê, nói móc đời tư của một số nhân vật đương thời. Và từ đó những tin không đúng sự thật (kể cả tin đăng vào ngày Cá Tháng Tư) với dụng ý hoặc chế diễu hoặc có tính cách phá hoại được gán cho hai chữ tin vịt.

Ngoài nhà văn HHT ra, nhà văn Vũ Bằng trong "Bốn Mươi Năm Nói Láo" cũng nhắc đến tờ "Vịt Đực" (cũng được gọi theo tờ báo Pháp mang tên Le Canard Enchainé/Vịt Buộc).

Vài hàng tóm tắt,
Tờ báo Pháp Le Canard Enchainé và mục La Mare aux Canards đã có từ năm 1915 (1)
Tờ Vịt Buộc/Vịt Đực có mặt ở ViệtNam vào cỡ những năm 1940s
Mục "Ao Thả Vịt" là đề mục của nhà văn Chu Tử viết trong tờ báo Sống từ đầu năm 1960 đến cuối thập niên 1960 thì đóng cửa.


Sóng Việt
***

Hoàng Hải Thủy:
“Ao Thả Vịt” đến trong ngôn ngữ Làng Báo Việt Nam từ câu tiếng Pháp La Mare aux Canards, tên một mục trong Tuần báo LE CANARD ENCHAINÉ của làng báo Pháp .
*. Những ông nhà báo Hà Nội, trong số có ông Vũ Bằng, những năm 1938, 1940, dịch Le Canard Enchainé là “Vịt Buộc.” Dường như những năm xưa ấy, những năm cách năm nay 2010 đã 70 năm, một nhóm các ông nhà báo trẻ ở Hà Nội – trong số có ông Vũ Bằng – có xuất bản tờ báo “Con Vịt Buộc,” hay tờ “Vịt Ðực”, theo nội dung tờ Le Canard Enchainé. Nhưng xã hội An Nam ngày xưa ấy chưa tiến đến cái độ có thể dung nạp và nuôi sống loại báo hoạt kê chính trị chuyên bới móc, phanh phui những chuyên kín, kể cả chuyện đời tư của những nhân vật tai to, mặt lớn trong xã hội, trong chính quyền, trong giới kinh doanh và tài phiệt như tờ Le Canard Enchainé. Do đó, theo cái Nhớ không bảo đảm Trúng, cũng không bảo đảm Trật của tôi, tờ báo Vịt Buộc, hay Vịt Ðực Hà Nội 1940 chỉ ra được năm, bẩy số là tắt thở, tôi không nhớ, đúng ra là tôi không biết, Vịt Buộc chết vì bị chính quyền đóng cửa hay tự đình bản vì lý do nội bộ. (2)
Tôi được nghe nói – rất lơ mơ – đến tờ báo Le Canard Enchainé và mục La Mare aux Canards – Ao Thả Vịt – từ những năm 1945. Tôi được nghe kể lơ mơ là vì những ông anh, ông cậu, ông chú tôi thời tôi mười hai, mười ba tuổi không biết gì nhiều về báo Le Canard Enchainé và mục La Mare aux Canards. Các ông cũng chỉ nghe người khác nói lơ tơ mơ về tờ báo Phú-lang-sa ly kỳ ấy. Ðến những năm 1970 ở Sài Gòn, tôi thấy ông Chu Tử mở và viết mục Ao Thả Vịt trên Nhật báo SỐNG.
Trong 20 năm báo chí Quốc Gia VNCH, cái tên “Ao Thả Vịt” chỉ xuất hiện trên Nhật báo Sống của ông Chu Tử. Ông Chu Tử viết Ao Thả Vịt Sống, ông ký tên là Kha Trấn Ác.
Kha Trấn Ác là tên một nhân vật trong tiểu thuyết Võ Lâm Ngũ Bá của Kim Dung. Kha Trấn Ác bị què một chân, phải chống nạng. Khoảng năm 1960, ký giả Văn Minh, tức Minh Vồ, chở ông Chu Tử trên xe Lambretta. Tới ngã ba, một xe taxi trờ tới, đụng ngay vào chân phải của ông Chu Tử. Ông bị dập xương ống chân, ông đi khập khiễng từ đó. Vì chân đi khập khiễng như nhân vật Kha Trấn Ác, ông lấy bút hiệu Kha Trấn Ác khi ông viết Ao Thả Vịt.
Ao Thả Vịt Kha Trấn Ác xuất hiện mỗi ngày trên Nhật Báo Sống cho đến ngày báo bị chính phủ Nguyễn Văn Thiệu đóng cửa.
Từ năm 1954 tôi ngu ngốc và ngớ ngẩn yên trí rằng tờ báo Le Canard Enchainé của Pháp đã đình bản từ năm 1945. Không biết tại sao tôi lại yên trí một cách ngu ngáo như thế. Cho đến hôm nay, một ngày Tháng Tám 2010, khi tôi viết bài này ở Kỳ Hoa Ðất Trích, nơi tôi sống những ngày lưu đày biệt xứ cuối đời, tôi mới biết Tuần báo Le Canard Enchainé từ năm xưa đến nay vẫn sống, không những chỉ sống thường mà là sống đường hoàng, báo vẫn phát hành mỗi tuần ở Paris.(3)

Ðây là những sự kiện về Le Canard Enchainé trên Internet:
* Le Canard Enchainé ra đời ngày 10 Tháng Chín năm 1915. Chủ nhiệm sáng lập là ông Maurice Maréchal và bà vợ Jeanne Maréchal. Ông bà Maréchal chủ trương:
“La Liberté de la Presse ne s’use que quand On ne s’en sert pas.”
“Tự Do Báo Chí chỉ mòn đi khi Người ta không dùng đến nó.”
Từ 1915 đến nay, 2010, qua hai trận Thế Chiến, qua 4 năm nước Pháp Cộng Hoà bị Ðức Nazi chiếm đóng, qua 4 năm bọn Gestapo của Hitler Ria Cứt Mũi làm chủ Paris, qua những năm ông Nhà Văn Jean-Paul Sartre buồn nôn, Nữ tiểu thuyết gia Francoise Sagan « Bonjour Tritesse : Buồn ơi Chào Mi,» qua 50 năm cô đào Brigitte Bardot từ thiếu nữ Mười Bẩy Bẻ Gẫy Sừng Trâu trở thành Bà Lão, Le Canard Enchainé vẫn xuất bản đều, vẫn sống bền. Và tờ báo đã sống 95 năm ! Dường như trên thế giới, kể từ ngày loài Người phát minh ra tờ báo giấy, Le Canard Enchainé là tờ báo sống lâu nhất, trước sau như nhất, tờ báo có tôn chỉ và nội dung trước sau không khác.(3)
Hoàng Hải Thủy (Công Tử Hà Đông) (2010)

Ghi chú bởi SV
1-Chủ báo Le Canard Enchainé lấy ý La Mare aux Canards theo tên tiểu thuyết La Mare au Diable của Nữ Văn Sĩ George Sand.
2-Theo "Bốn Mươi Năm Nói Láo" của Vũ Bằng thì Vịt Đực (hay Vịt Buộc) nguyên thủy chỉ ra đuợc có mười đến 12 số rồi chấm dứt, nhưng sau một thời gian ngắn Vịt Đực được tái phát hành sau khi chỉnh đốn đường lối và nội dung. Vịt Đực (mới) phát hành được năm mươi hai (52) số thì phải đóng cửa theo lệnh của chính quyền. Lý do vì có một vụ kiện Vịt Đực nên tờ báo phải đình bản, nhưng sau đó tờ báo không có tiền nộp phạt để chống án.(tr 13-14) nên phải đóng cửa luôn vì quá hạn nộp tiền chống án vụ kiện.
3-Link mở đọc báo Pháp Le Canard Enchainé:
http://www.lecanardenchaine.fr/

Sóng Việt