Năm
Gà tản mạn về Gà
Gà Trống của Thần Mercury
Sóng
Việt Đàm Giang
Thần Mercury
Trên internet, nếu gõ
chữ Gà và những chuyện liên hệ đến gà thì có cơ man không kể hết từ ca dao tục
ngữ về gà đến nghĩa bóng nghĩa đen về gà
đến thức ăn về gà v.v… Nay người viết cũng có vài hàng thêm về gà nói về sự liên
hệ giữa gà Gaulois và con gà của vị thần Mercury/Hermes.
Gà trống Gô-Loa được xem như một biểu
tượng cho nền Cộng hòa Pháp của nước Pháp và một số bang thuộc Pháp.
Trong thời Trung cổ,
gà trống Gaulois đuợc coi như một biểu tượng tôn giáo thể hiện hy vọng và niềm
tin. Chúng ta thấy gà trống xuất hiện trên các chuông của nhà thờ hay tháp
canh.
Trong thời Phục Hưng,
gà trống được gắn liền với sự thành hình của nước Pháp. Các vương triều thời này
cho thấy có các bản chạm khắc và đồng tiền mang hình gà trống. Sau đó, gà trống
cũng có mặt trên chiếc mũ đỏ của các chiến sĩ cách mạng Pháp, trên lá cờ trong
cuộc cách mạng Pháp, tượng trưng cho lòng dũng cảm của dân Pháp.
Gà trống cũng được dựng
tại cổng sắt của điện Elysées trong thời kỳ 1870-1940 và hiện nay vẫn còn nguyên
đó.
Gà trống đã đuợc coi
như là con vật giữ vai trò quan trọng tại nông thôn, mỗi buổi sáng tiếng gáy của
gà trống báo hiệu bình minh đến cho một ngày làm việc ở nông thôn.
Sự kiện gà trống
Gaulois dùng làm biểu tượng không chính thức cho nước Pháp đuợc coi như là bắt
nguồn từ hai chữ Gaulois và Gallus, Gaulois là nơi tổ tiên của người vùng Gaul
(người Gauls/Pháp) sinh sống và trong tiếng Latin viết là Gallus, Gallus cũng còn
có nghĩa là gà trống.
Tuy nhiên con gà trống
đã hiện diện ở Gaul từ lâu ít nhất là được biết đến từ thế kỷ thứ hai qua những
đồng tiền hay những đồ dùng bằng bạc khám phá đuợc tại khu vực của tỉnh Berthouville
trước khi nó được gắn liền với lịch sử nước Pháp.
Qua những hình ảnh và
tài liệu xưa thì thần Mercury trong thần thoại La mã hay thần Hermes trong thần Thoại Hy Lạp cho chúng
ta thấy vị thần này ngoài cây gậy Caduceus cầm một tay, một bị đựng tiền một
tay, còn có chung quanh một con dê hay con trừu, một con gà trống, một thân cây
hay một cành cây. Như thế con gà trống đã hiện diện từ lâu ở Gaul và chỉ dần dần
sau này mới được đồng hóa với dân Pháp.
Kho báu Berthouville nói trên, một kho tích trữ đồ bạc thời Gallo-Roman đã được một nhà nông tên
Taurin phát hiện khi ông cày đào vườn nhà vào tháng 3 năm 1830 tại ấp
Villeret trong xã Berthouville ở tỉnh
Eure Normandy, Pháp, miền bắc nước Pháp và cách Paris cỡ 150 km ở phía tây.
Khi nhà nông này đập
trúng một viên gạch, và khi lật viên gạch lên thì phát hiện ra nhiều cổ vật của một cái đền nào đó đã chôn vội vàng rất nông khoảng 20 cm dưới bề mặt
hiện đại.
Sau khi thu thập và
nghiên cứu, chính quyền Pháp đã cho rằng kho bạc này là kho báu của một ngôi đền
cổ để thờ thần Mercury, một vị thần của người vùng Gaul-Roman. Tài liệu cũng
cho hay vào
giữa thế kỷ thứ 1 trước Công nguyên, Julius Caesar đã nhận Mercury là một trong những vị thần chính của Gaul. Thần Mercury (La Mã) là hóa thân của thần Hermes (Hy lạp).
Kho tàng này mua vào thời điểm phát hiện với một
số tiền rất khiêm nhường là 15.000
franc, được bảo toàn trong Cabinet des
Médailles tại Bibliothèque Nationale, Paris.
Kho tàng này đã được đóng thùng chuyển sang nhà
Bảo Tàng Paul Getty, Malibu, California qua
sự thoả thuận của hai nhà bảo tàng để bảo trì và sau đó trưng bày tại Hoa Kỳ một
thời gian từ 2014 đến đầu năm 2017. Vào mùa đông năm 2016, bộ sưu tập đồ bạc của
Berthouville được trưng tại Bảo tàng viện Houston (Museum of Fine Arts), và nhờ
thế mà người viết có dịp đuợc chiêm ngưỡng. Theo lời nhân viên Bảo tàng viện thì
đây là tour trưng bày cuối cùng của bộ bạc Berthouville trước khi bộ này trở về
Thư Viện Quốc Gia của Pháp (French
National Library) .
Kho báu gồm bạc và nhiều kim loại khác nhau , gồm cổ vật từ thế kỷ thứ 1 đến cuối thế
kỷ thứ 2 Kho báu bạc này được cho là thực hiện vào cuối thế kỷ 2 hoặc đầu thế kỷ thứ
3, nhưng có chứa mảnh bạc gia truyền như bình bạc đã được thực hiện tại Ý vào thế kỷ
1. Tổng cộng 96 cổ vật. Hầu hết các mặt hàng là bát, cốc và các bình.
Trong bộ bạc này có vài cổ vật cho thấy hình
trạm khắc thần Mercury, hai bức
tượng bạc Mercury (lớn cỡ 60 cm) và một bức tượng bán thân bạc của một nữ thần, có
lẽ mẹ Maia, có lẽ đại diện cho các vị thần Gaul của La mã (Roman Gaul).
Kèm
theo là một số hình ảnh chụp những cổ vật bằng bạc trong kho báu Berthouville như
tượng Mercury, bát có trạm khắc Mercury và những phụ tùng như cây gậy caduceus,
bị đựng tiền, con dê/trừu, thân cây và con gà trống, trong bộ hình của người viết.
Tạm kết
Năm
2017 là Đinh Dậu, là gà lửa! Như thế có lẽ gà sẽ mang lại kinh tế tài chính khả
quan hơn cho người dân khắp nơi chăng?
Năm
Gà viết lan man vài hàng về con gà trống và sự liên hệ giữa con gà trống Gaulois và lịch sử Pháp về con gà, cùng
bộ bạc quý Berthouville chỉ có tính cách giải trí đôi ba phút. Người viết xin lãnh
ý của các học giả thông suốt về đề tài này.
Sóng Việt Đàm Giang
Một ngày cuối năm ta Bính
Thân 2016.
Bài viết về Mercury:
No comments:
Post a Comment