Tuesday, July 3, 2018

Bluebonnet in June. Iceland. Đàm Giang



Bluebonnets trên đảo quốc Iceland.

Đàm Giang biên soạn

Photo: Đàm Giang.

Iceland là một đảo quốc rất đẹp với rất nhiều núi, sông băng, thác nước, những bãi biển cát đen và những ngọn núi lửa đang hoạt động.


Chính nhờ sự đa dạng về địa hình cùng  với những cảnh  thiên nhiên độc đáo đã khiến đất nước băng đảo trở thành điểm đến lý tưởng của đông đảo du khách và những ai thích chụp hình.
Những địa điểm tuyệt vời của Iceland sẽ nói trong bài viết khác. Phần bài này người viết chỉ nói đến một loài hoa xanh tím của Iceland. Đó là bluetbonnet!

Khi máy bay đáp xuống phi trường quốc tế KEF cách thủ đô Reykjavik cỡ 45 phút lái xe, thì du khách chỉ thấy toán là đá sỏi khô khan và đường lộ vắng vẻ. Nhưng khi tới gần thủ đô Reykjavik thì thật là ngạc nhiên khi thấy một loài hoa màu tím xanh xuất hiện hai bên lộ, và từng khoảng đất rộng mang một màu xanh tím. Nhìn kỹ chút nữa thì lạ chưa đúng là hoa bluebonnet, loại hoa bluebonnet của Hoa Kỳ và là một loài hoa đáng yêu được rất nhiều người ưa thích kể cả chụp hình với hoa trong tháng tư mùa hoa nở rộ khắp nơi trồng nó.


Và từ thủ đô Reyjavik, người viết đã cùng gia đình theo lộ trình đường vòng Ring road số 1 đi từ Reykjavik lên tây bắc, lên miền bắc, rồi đông bắc, đông nam, xuống miền nam Iceland rồi trở lại điểm khởi hành là thủ đô Reykjavik, tất cả những nơi đi ngang không nhiều thì ít đều có bóng dáng của loài hoa màu xanh tím bluebonnet.

Tại sao hoa bluebonnet lại phát triển mạnh thế tại Iceland? Qua một số tài liệu thu thập trên các trang nhà khác nhau và Wikipedia, người viết đã hiểu được tại sao hoa bluebonnet lại là loài hoa độc tôn độc quyền phát triển tại Iceland. Những hiểu biết ghi lại dưới đây chỉ có tính cách thỏa trí tò mò của một du khách, không có thực chứng rõ rệt và cũng không bảo đảm là đúng, nếu có sai nhầm thì người viết sẽ rất hoan hỷ bổ xung, sửa đổi.

Iceland/ Băng đảo một đảo quốc nằm giữa vùng biển Greenland và Bắc Đại Tây Dương, phía Tây Bắc vương quốc Anh.

Iceland, hòn đảo lớn thứ hai ở Bắc Đại Tây Dương (khoảng 103.000 km vuông/ 35.300 dặm vuông ), hoàn toàn là núi lửa và đá basalt. Thời tiết thường lạnh và ẩm ướt, và phủ đầy mây rất thường. Lớp bề mặt chỉ được che phủ một phần với thảm thực vật, phần còn lại là núi đá, tuyết và sông băng, chiếm trên mười một phần trăm (11%) diện tích sinh thái. Các vùng đất ngập nước và các vách đá ven biển đóng vai trò không gian cho các loài chim thuộc địa. Iceland có sáu mươi mốt khu vực chim quan trọng (61 IBAs) hỗ trợ gần ba trăm loài chim nằm trên đảo.

 Đảo quốc này có khí hậu giữa các vùng rất tương phản. Nếu như bờ biển phía Nam Iceland thường ấm và ẩm ướt thì bờ biển phía Bắc khô và lạnh. Những vùng đất thấp trong nội địa vô cùng khô hạn. Tuyết rơi nhiều hơn ở phía Bắc của Iceland. Trong khi vùng bờ biển Iceland có khí hậu tương đối ôn hòa thì khu vực cao nguyên trung tâm lại vô cùng lạnh giá, thường không có người ở.
Hầu hết các thảm thực vật và khu vực nông nghiệp đều nằm ở vùng đất thấp gần bờ biển. Nội địa của đất nước hầu hết là sa mạc bắc cực, với núi, sông băng, núi lửa và thác nước bao phủ gần 12.000 km² hoặc 11,5 phần trăm của đất nước. Iceland có sông băng lớn nhất ở châu Âu, Vatnajökull. Tuy nhiên, khí hậu nóng lên đã dẫn đến các sông băng rút lui. Trong một số trường hợp, một số nhỏ hơn đã tan chảy hoàn toàn. Một số khu vực núi lửa hoạt động mạnh nhất nằm bên dưới các sông băng này để khi phun trào diễn ra, nó dẫn đến lũ lụt và nước lũ tan chảy rất lớn. Những trận lụt này từ lâu đã là một đặc điểm của lịch sử địa chất của Iceland.

Việc thiếu đất rừng gần như hoàn toàn là một đặc điểm nổi bật ở Iceland, cũng như sự cằn cỗi của đảo, do các khu vực rộng lớn không có thảm thực vật hoặc chỉ có một thảm thực vật rất thưa thớt. Dòng dung nham và tro mới từ núi lửa đôi khi bao phủ các khu vực rộng lớn của đất, làm hư hại hoặc phá hủy thảm thực vật trong quá trình này. Thực vật của các khu vực này sinh dưỡng chậm  bởi đất mỏng. Các loài thực vật đuợc biết đến là các loài có tên khoa học: Betula nana, Betula pubescens, Salix phylicifolia, Cetraria nivalis, Xanthoria elegans, X. candelaria, Alectoria ochroleuca, Rumex acetosa, Carex chordorrhiza, Carex rostrata, Ranunculus trichophyllus, Angelica archangelica, Ranunculus acris, Geranium silvaticum, Potamogeton filiformis, Erigeron borealis, Achillea millefolium.
Betula pubescens (Betulaceae) là loài cây birch (bạch dương) sống mạnh và bền bỉ tạo được những khu rừng birch khá tốt ở vùng miền Bắc như Akureyri, Asbyrgi, phía đông gần Egilsstadir. Nước cốt cây birch được người địa phương xem là tốt cho mọc tóc, họ gọi loại này là Birki.
Ngoài những khu có thời tiết thuận lợi ra, thì những vùng đất không có cây cỏ bị soi mòn trầm trọng, gió mạnh của đảo và khí hậu khắc nghiệt đã làm hầu hết cây không chống nổi.
Và từ đầu thế kỷ  thứ 20, chính quyền đã cố gắng tìm cách giải quyết vấn nạn đất đá bị soi mòn và phá hủy này, vùng đất chỉ còn cây xanh cỡ 25%.



Và đây là lịch sử của cây hoa bluebonnet có tên Nootka lupine/Alaskan lupine (lupinus nootkatensis), cây hoa đã được một nhà thực vật học mang từ Alaska  về Iceland vào năm 1945 để reo hạt trên những vùng đất khô cằn của Iceland.
Chính quyền đã gửi ông Hákon Bjarnason qua Alaska, 3 tháng để thu thập những loại cây cỏ thích hợp để có thể làm đất Iceland được tốt hơn. Và ngày 3 tháng 11, năm 1945 là ngày chào đời của Nootka lupine trên đất Iceland.
Khởi thủy trong 30 năm đầu bluebonnet chỉ được cho reo hạt và phát tán trong khu đất chung 
quanh gần Reykjavik. Theo ông Giám đốc Dịch vụ Bảo tồn Đất của Iceland Bragason, chỉ bắt đầu
 từ năm 1976 thì hạt Lupine/bluebonnet mới bắt đầu đuợc thu hoạch và cho thả vào khu vực
 hoang vu trên đảo. Cây hoa lupine này đã hoạt động tuyệt vời và tác dụng như kỹ nghệ làm 
phân bón, tạo thảm tím xanh tuyệt vời mà không tốn công sức chi ngoài bỏ một nắm hạt vào 
một hố đất, và để nó tự nảy nở phát triển. Cây hoa giúp đất bằng cách biến nitrogen (N2) 
thành nitrogen hữu cơ qua những vi khuẩn đặc biệt trong rễ cây hoa. Nhờ thế đất trở nên tốt hơn.
Và nay sau hơn 40 năm, thì Lupine/bluebonnet phát tán quá nhiều, có những ngọn núi phủ kín
 một màu tím, phải công nhận là rất ngạc nhiên và đẹp dưới mắt của du khách!
 Một số vùng có lupine đã thoái hóa sau 15-20 năm để lại vùng đất màu mỡ cho nhà nông. 
Nhưng than ôi, có những vùng lupine mạnh quá, nó đã lấn át và hầu như tiêu diệt tất cả những 
cây cỏ nào ở cạnh chúng. Và do đó hiện nay có những nhóm mang danh là bảo vệ đất cho nhà 
nông và cần hủy diệt lupine đang cố gắng để làm giảm sự phát triển của lupine trên Iceland.
 Và bluebonnet/lupine đã bị sắp vào phân bộ loài cây xâm lấn (invasive species) trên Iceland.
 
Nay nói về bluebonnet của Texas so sánh với bluebonnet của Iceland. 
Hoa bluebonnet của USA nói chung không mạnh như lupine bên Iceland, hoa bên đó chịu đựng
 được mưa, nắng gió tháng sáu rất tốt, mọc mạnh và có nơi cao đến 80-100 cm.
 Nếu Bluebonnet Texas là cô thiếu nữ mảnh mai yếu đuối thì Nootka lupine bên Iceland là cô lực
 sĩ khoẻ mạnh thể thao cùng mình!
Và nếu bạn qua Iceland vào tháng sáu thì bạn sẽ thấy cái đẹp mê hồn của thiên nhiên
 và hoa xanh tím cả góc trời của hoa mũ len!
 
Đàm Giang




No comments:

Post a Comment