The Hữu Văn Đàn số Tháng 10 2012

Giới thiệu một bài viết của Thomas D. Le trên The Firmament (Thế Hữu Văn Đàn)
Link đọc bài viết ở cuối trang
Sóng Việt Đàm Giang
*

Memento Mori: Nhớ rằng bạn rồi chết


Chuyện ngắn của Jonathan Nolan

Câu chuyện Memento Mori của Jonathan Nolan là một chuyện hư cấu nói về sự mất trí nhớ ngắn hạn mang tên là anterograde amnesia của nhân vật tên Earl và những diễn tiến xẩy ra trong một thời gian và cứ thế tiếp tục lập lại.

Anterograde amnesia là mất khả năng tạo nên những ý nhớ mới sau biến cố gây nên mất trí nhớ và vì thế làm mất khả năng một phần hay toàn phần tưởng nhớ lại những chuyện mới xẩy ra gần gần, trong khi những chuyện xẩy ra đã lâu trước khi bị mất trí nhớ thì vẫn còn nguyên vẹn. Mất trí nhớ loại này khác với mất trí nhớ thụt lùi (retrograde amnesia) là những chuyện xẩy ra trước khi mất trí nhớ bị hoàn toàn mất mát sau biến cố mất trí xẩy ra. Mất trí nhớ chuyện xẩy ra gần gần là một chứng bệnh kỳ lạ bởi vì cơ chế cơ thể dự trữ nhớ chưa đuợc hiểu rõ mặc dù vùng gây bệnh đã đuợc xác định.

Memento mori là một từ ngữ Latin có nghĩa là “Nhớ rằng bạn rồi chết”, “nhớ rằng bạn phải chết” hay “ nhớ rằng bạn sẽ chết”. Câu này cũng được tương truyền trong dân gian rằng vào thời La mã cổ xưa, một vị tướng Roman đi diễn hành trên đuờng phố mừng chiến thắng. Sau lưng là một kẻ nô lệ có nhiệm vụ nhắc nhở vị tướng quân rằng mặc dù ông chiến thắng đỉnh cao danh vọng hôm nay, ngày mai ông ta có thể bị ngã xuống, thua trận hay bị lật đổ. Kẻ hầu cận này coi như có nhiệm vụ chuyển tải ý tưởng này với lời cảnh cáo, “Memento mori” (“Hãy nhìn sau lưng ông đi! Nhớ rằng ông chỉ là một thế nhân! Nhớ rằng ông sẽ chết!”)

Chuyện kể ra sao

Câu chuyện đuợc kể bởi hai người thuật lại. Người kể ngôi thứ nhất viết chữ “anh” (you) dần dần “anh” được tiết lộ một nhân vật tên là Earl. Người kể chuyện ngôi thứ ba tường trình hành sử của Earl đứng từ phương diện khách quan ngoài câu chuyện kể.

Người kể chuyện

Câu chuyện bắt đầu với người kể chuyện ngôi thứ nhất đuợc kêu là “anh”. Trong đoạn đầu tiên này, người đọc không biết “anh” là ai mà chỉ khám phá ra rằng người kể có liên lạc với một người nào đó có kinh nghiệm đau thương về mất trí nhớ. Người kể viết rất chi tiết về tình trạng của nhân vật “anh” này. Vào cuối đoạn này người kể tiết lộ mục đích khi kể chi tiết nhân vật “anh” , một người không thể hiểu và không thể nhớ chuyện xẩy ra một cách bình thường được.

Một điều mà “anh” bao giờ cũng nhớ là những gì đã xẩy ra cho vợ anh ta và quan trọng nhất là anh nhớ khuôn mặt gã này Người thuật chuyện viết, đây là lý do mà tôi viết cho anh. Có thể là tầm phào vô dụng. Tôi không biết anh phải đọc bao nhiêu lần trước khi lắng nghe tôi. Tôi cũng không biết là anh đã bị nhốt trong căn phòng này đã bao lâu rồi. Anh cũng chẳng biết đâu. Nhưng điều lợi cho anh khi quên là anh sẽ quên không tự viết xuống lý do đã mất mát.

Ngay đoạn đầu độc gỉa đã thấy khó hiểu và càng đi sâu vào cốt chuyện lại càng thấy cái kỳ lạ, cái nhớ -quên đan vào nhau như võng mắc.

Câu chuyện gồm 11 đoạn. theo thứ tự từng đoạn thì đoạn số 1, 3, 5, 7 là “anh”

Trong đoạn 2, 4, 6, 8, nhân vật Earl qua lời kể của một nhân vật ngôi thứ ba và nhân vật tên Earl chính là “anh” trong đoạn đầu tiên.

Và khi đọc đến đoạn số 9 thì độc gỉa khám phá ra rằng ồ chính “anh” là Earl và nhân vật ngôi thứ nhất này cũng là nhân vật ngôi thứ nhất đã kể về “anh” hay Earl.

Tôi và “anh” đều là Earl cả. Thật là một lối viết chuyện kỳ lạ. Để làm gì nhỉ? Sự đánh lừa này chỉ có một mục đích duy nhất để kể về tình trạng bệnh hoạn của Earl.

Nhân vật “Tôi” khi viết khúc đầu tiên là Earl khi sống với hiện tại trong 10 phút vừa trải qua. Nhân vật “anh” là Earl cho tương lai cho 10 phút sắp tới sau khi cái “tôi” của 10 phút vừa qua vừa chấm dứt. Do đó có câu, “khi anh đọc những lời ghi nhận này thì tôi sẽ đã đi rồi”. Khi Earl tương lai xuất hiện đọc những gì Earl quá khứ 10 phút trước viết rồi viết tiếp cho Earl tiếp theo sau. Cứ mỗi Earl của 10 phút tiếp tục đọc và viết cho đến một lúc thì Earl đủ nhớ để tìm cách thoát khỏi nơi bị giam cầm (nhà thương) và trả thù được cho vợ.

Đoạn gần chót số 10 cho biết tình trạng Earl hiện tại, Earl hiện tại nhìn người đàn ông vừa chết một cách vui mừng và thỏa mãn vì đã trả thù đuợc cho vợ. Nhưng bất thình lình Earl hiện tại đã trở thành Earl quá khứ, và vì Earl không tìm được bút để viết xuống nên Earl 10 phút sau đã quên những gì đã xảy ra. Và sau đó thì Earl lại tiếp tục nhìn vết xâm trên tay và rồi mọi chuyện lại tiếp tục là một vòng lẩn quẩn đi tìm cách giết để trả thù cho vợ, một việc mà Earl đã làm rồi nhưng quên mất rồi.

Một chút về tác giả Jonathan Nolan

Jonathan Nolan, tác giả chuyện ngắn Memento mori, là một văn sĩ rất trẻ chuyên viết chuyện cho phim ảnh và phim truyền hình. Chuyện ngắn này xuất hiện vào năm 2000 và được chuyển đổi để tạo nên cuốn phim Memento do anh của Jonathan là Christopher Nolan đạo diễn.

Jonathan đã được biết đến những năm sau đó qua cuộn phim The Prestige (2005) viết screenplay phỏng theo cuốn sách mang cùng tên của Christopher Priest. Cuộn phim The Prestige rất hay và ly kỳ. Và sau đó Jonathan cùng Christopher Nolan viết screenplay cho The Dark Knight (2008) và The Dark Knight Rises (2010).

Mới nhất là loạt phim truyền hình Person of Interest của đài CBS với nội dung cốt chuyệndo Jonathan viết, bắt đầu từ tháng 2, 2011, và tháng 9 năm nay 2012, loạt phim được tiếp tục hợp đồng làm phim sang năm thứ hai.

Sóng Việt Đàm Giang

http://thehuuvandan.org/firmamentoctober2012.pdf