Japan:
Đền Thần Đạo Tagata và Lễ hội Phồn Thịnh Hōnen Matsuri
Sóng
Việt Đàm Giang
Nhưng lễ Phồn thịnh Hōnen này hiện nay được biết đến nhiều hơn qua tên Lễ
hội tôn vinh nam vật/linga. Lễ thực hiện tại Đền Tagata ở thành phố Komaki, (cách
Nogoya cỡ 45 phút lái xe). Tưởng cũng nhắc là một tuần trước lễ hội rước Linga
(nam vật) của Komaki cũng có lễ hội Yoni
(biểu tương nữ vật) thực hiện ở một làng lân cận.
Komaki là
một thành phố nhỏ với diện tích hơn 62 km2,ở phía bắc của thành phố Nagoya, dân
số cỡ gần 150 ngàn người, thường được biết đến như vùng phụ cận của phi trường
Nagoya. Komaki có một lâu đài mang tên lâu
đài Inuyama trên núi Komaki nổi tiếng do Oda Nobunaga xây cất. Và từ khi Komaki
tổ chức Lễ hội Honen hàng năm thì
Komaki được biết đến nhiều hơn không phải chỉ trong nước mà còn trên bình diện
du khách đến thăm viếng nhân dịp lễ hội này.
Trong
buổi lễ có những nhà giáo chức đạo Nhận bổn Shinto chơi nhạc, có diễn hành, có uống
sake không mất tiền, và diễn hành đặc biệt một nam vật khắc bằng gỗ cypress nặng
có thể khoảng 280 kg (620 pound), dài 2.5 m (96 inches).
Nam vật
gỗ này được rước trên một cái kiệu (đền lưu động mikoshi) từ một đồi thoải lớn
gần đền mang tên Shinmei Sha (tổ chức vào những năm mang số chẵn) hay đền Kumano-Sha
(những năm mang số lẻ) đến đền Thần đạo Tagata Jinja ở gần Inuyama, bên ngoài
thành phố Nagoya.
Lễ bắt
đầu từ 10 giờ sáng. Hàng hóa và thức ăn đủ loại mang hình nam vật được bày bán
đầy. Rược sake từ những thùng rượu gổ vĩ đại được phân phát uống. Vào lúc
2:00PM, mọi người tụ tập quanh đền Shinmei-Sha (năm chẵn) hay Kumano-Sha (năm lẻ).
Những nhà tu Nhật bản giáo phái Shinto dẫn đầu đoàn rước kiệu rắc muối trên lộ
trình đi để tẩy uế (purification), sau đó là những người mang cờ, trướng, có một
đoàn đàn bà trẻ mặc lễ phục tay ôm nam vật đi chào mọi người, có kiệu nhỏ đầu
tiên tượng trưng cho Thái tử Takeinadane đến đền Tagata thăm vợ, và có một đoàn 60 người đàn ông mặc lễ phục màu
trắng hoặc khiêng hoặc đi theo sau kiệu thứ hai, kiệu thứ hai này là kiệu rước
linga, tất cả 60 người đàn ông này đều trong tuổi 42, một tuổi được xem như kém
may mắn (yakudoshi). Nhóm đàn ông này thay phiên chia thành từng nhóm 12 người để
khiêng kiệu dương vật với cầu mong được bảo vệ, và gặp may mắn. Trọng lượng cho
cả kiệu và nam vật gỗ nặng cỡ 400 kg (885 lbs), và những người rước kiệu đã cùng
nhau thay phiên gánh vác cho đỡ mỏi. Họ rất hăng hái, có lúc vừa nâng cao, vừa
luôn miệng hò Hoh-sho, hoh-sho.Ngoài
ra còn có nhiều đại biểu khác nữa trong
cuộc lễ diễn hành. (Shinto là đạo
giáo chính của Nhật bản, nhấn mạnh trên sự thờ cúng thiên nhiên, tổ tiên và
những anh hùng thời xưa cùng đế vương của Nhật, trước năm 1945 đạo Shinto còn
đuợc coi như là quốc đạo.)
Kiệu Linga
được rước trên lộ trình dài 1.5 km, khi đến Tagata Jinja, nam vật gỗ trên kiệu được quay vòng vòng rồi mới được đặt
xuống. Mọi người tụ tập trên quảng trường quanh ngoài Tagata Jinja và chờ đón
nhận những bánh gạo mochi nage nhỏ do những đạo chức cử hành lễ ném ra từ những
bệ cao. Lễ kết thúc cỡ 4:30PM.
Nam vật gỗ
quá khổ này mang tên là “O-owasegata”. Nó chỉ là một lễ vật, và không được coi
như thần, cũng không là vật để thờ cúng.
Tượng khắc gỗ linga được làm lại hàng năm để tổ chức ngày lễ. Tác phẩm tạc từ một
khúc gỗ cypress do các nghệ nhân nhà nghề dùng dụng cụ và tài nghệ tinh xảo tạo
nên dài 2.5 m, đường kính chỗ lớn nhất là 60 cm. Vì đây là một cuộc lễ có tính
cách nghi thức nên
sự sửa soạn tẩy uế được theo đúng cổ truyền. Linga này có thể có kích thước
thay đổi lớn hơn hay nhỏ đi một chút tùy thuộc vào khúc gỗ cypress được dùng để
khắc. Sau khi hành lễ và linga mới được đặt trong đền thì linga năm trước được
lưu trữ lại trong nhà lưu niệm bên canh hay mang bán cho dân chúng. Số phận những
linga này không được nhắc đến nữa.
Đền Tagata được khám phá vào năm 1935 và dựa vào dấu tích từ một thanh gươm cổ và
những mảnh gốm tìm thấy, người ta cho rằng đền này đã được xây cất khoảng 1500 năm trước. Ngày đó, ngôi đền nằm
ở một vùng hoang vắng xa, nhưng dần dần nơi này
được bao quanh bởi một khu rừng
“Agata”, Agata có lẽ là một tên của một trong những lãnh chúa vùng này
trong thời gian cuối của thời kỳ Yamato (xấp xỉ thứ 3 thế kỷ 5 ?). Những người
cai trị là những chiến binh đã chinh phục vùng đất này từ chế độ phong kiến
Nara của Nhật Bản . Theo lịch sử của đền
thờ, con gái của lãnh chúa thời đó tên là Tamahime, có chồng là Hoàng tử Takeinadane. Sau khi
Takeinadane bị giết trong một trận chiến , Tamahine và sáu con (cùng sự hổ trợ
của gia đình chồng có nhiều quyền lực) đã phát triển vùng đất này để canh nông,
trồng trọt lúa. Tagata Jinja là vị thần chính được tôn thờ ở đây. Trong đền có rất nhiều đồ vật trang trí có hình
dạng dương vật. Ngày xưa những cặp vợ chồng chưa có con, hay đàn bà mong kiếm tấm
chồng, có thể đến đền để mượn đồ tượng trưng cho điều họ mong muốn. Những đồ trưng
bày trong đền phía sau có thể là đồ cũ đã được trả lại, cộng những quà vật do
người được mãn nguyện lời ước mang đền tặng đền. Ngày xưa Lễ hội Honen có thể
mang nhiều ý nghĩa, nhưng ngày nay Lễ hội này được nhiều người đến xem có lẽ một
số vì lòng hiếu kỳ, một số là du khách muốn chụp hình kỷ niệm ngày lễ đặc biệt
lạ đời của Nhật bản hơn là vấn đề cầu mong thịnh đạt hay mong có con.
Ngoài
truyền kỳ kể trên, còn có thuyết cho rằng trong thời kỳ Edo (1603-1867) của Nhật
bản, khi các cô gái bán dâm thường cầu nguyện cho được tránh khỏi bị mắc bệnh
đường tình dục (nhất là bệnh phong tình/syphylis)
và cầu mong cho có được nhiều khách hành mua dâm. Khi hoa anh đào bắt đầu nở đầu
mùa xuân, họ thường mang hình ảnh linga đi quanh phố. Và bây giờ bệnh phong tình
đã kiểm soát đuợc, thì lễ hội lại là dịp để giới chức nhấn mạnh đến việc nghiên
cứu trị liệu chống lại bệnh liệt kháng.
Người viết
những hàng chữ này đã có dịp thăm đền Tagata vào tháng 4 năm 2013, một số hình ảnh
chụp nam vật mới 2013 trong đền, và nam vật 2012 còn nằm trong nhà lưu trữ. Ngoài
sân bên trái của đền chính có một số đá khắc mang hình tượng nam vật và cả âm vật.
Giftshop mở cửa đến 5PM thì đóng, rất may đoàn du lịch đến cỡ 10 phút trước 5PM
nên du khách có dịp mua những kỷ vật nho nhỏ mang hình tượng đặc biệt này. Một
số hình chụp đính kèm ở đây.
Tóm lại mặc dù nguồn gốc
của Thần đạo Tagata có mang nhiều bí ẩn, nhưng lễ hội càng ngày càng nổi tiếng
thì cũng không có gì khó hiểu. Tuy thế , lễ hội này có lẽ là một sự ngượng ngùng cho phần lớn người dân Japan ở
những vùng khác không hề quen thuộc với lễ hội này. Cơ quan Du lịch chính thức
của Japan không hề in tài liệu nói về lễ hội này. Chỉ có một số ít báo địa
phương loan báo tin này, và thường tin phát tán từ những trang du lịch thế giới.
Sự lôi cuốn là một việc tự nhiên , và người địa phương chỉ
xem như là một lễ hội cầu nguyện của
người dân Nhật ngày xưa cho một đời sống phồn thịnh, no đủ. Nam vật được tạo bằng
gỗ và rước trong lễ hội cho thấy một thái độ cởi mở của người Nhật ngày trước
trong vấn đề tình dục.
Mặc dù có sự phản đối của một số dân Nhật, ngày lễ hội
này càng ngày càng nổi tiếng, và số người tham dự hoặc đổ đến xem càng đông
hơn, từ một con số khiêm nhường vài chục ngàn 50 năm trước, nay đã lên cỡ trên
trăm ngàn người mỗi năm. Trong số này phải kể
đến một phần là du khách khắp nơi nô nức đến xem. Nếu du khách có dự tính
đi Japan, ghé thăm đền Tagata cũng không phải là chuyện lạ lùng mặc dù có thể
ngạc nhiên về một tập tục văn hóa của người Nhật.
Nogoya , Japan
April 12, 2013
Sóng Việt Đàm
Giang
***
Phụ Chú
Như đã viết ở trên, nếu nói đến Lễ hội
phồn thịnh hay Hōnen
Matsuri thì nghe có vẻ xa lạ, nhưng nói đó là lễ
hội Linga thì rất nhiều người biết đến. Ngoài lễ hội Honen ở Komaki còn có lễ hội
phồn thịnh ở một vài tỉnh khác như
Kanamara Matsuri cử hành mỗi năm tại đền Kanayama vào ngày Chủ nhật đầu
tiên của tháng Tư ở tỉnh Kawasaki, Japan; hay tại Mara Kannon Shrine, tỉnh
Tawarayama, Japan.
Nay nói thêm một chút về linga.
Linga (Tiếng Phạn: लिङ्गं liṅgaṃ, có
nghĩa là "dấu hiệu") được hiểu như là một biểu tượng thờ phụng của vị
thần Ấn độ giáo Shiva. Chữ linga cũng đã được hiểu như một biểu tượng bộ phận sinh dục nam hay vắn tắt
hơn là biểu tượng nam vật.
Biểu tượng linga xuất
hiện ở nhiều nền văn hóa Đông Nam Á với nguồn gốc có lẽ tiếp nhận từ văn minh Ấn
Độ, quốc gia mà người ta đã tìm thấy dấu tích của việc thờ chiếc trụ đá có hình
dạng như dương vật từ những thế kỷ trước công nguyên. Rồi qua đến thế kỷ 4 sau
công nguyên, khi kinh điển Hindu giáo được biên tập và hệ thống hóa trong 18 tập Purana thì
hình ảnh linga được gắn với một câu chuyện về nguồn gốc vũ trụ.
Chuyện kể linga
Theo tập sách Puranas, một lần hai thần Ấn độ: Brahma thần sáng tạo, và Vishnu thần bảo tồn, tranh
cãi với nhau về ai ngự trị ai, sự gay go đã làm những thần khác lo sợ và yêu cầu
Shiva can thiệp. Shiva hiện ra như một cột sáng Linga giữa hai thần Brahma và
Vishnu cùng thách cả hai đo lường chiều cao và độ sâu/tìm ngọn và tận cùng của
cột sang Linga (tượng trưng cho thần Shiva). Ai mà có câu trả lời trước thì sẽ
là kẻ ngự trị. Thần Brahma biến hoá thành một thiên nga và bay lên cao trong
khi thần Vishnu biến thành một chú lợn rừng và đào sâu xuống dưới đất. Cả hai
tìm cả ngàn dặm mà vẫn không thấy ngọn hay tận cùng ở đâu hết.
Thần
Vishnu không thấy ở dưới đất thì trở lên và chấp nhận thất bại. Thần Brahma trong
khi đi lên thì gặp một hoa Ketaki, và đi
mãi cũng không tìm đuợc nguyên ngọn của cột sáng nên quyết định nhận sự giúp đỡ
của hoa ketaki và đã nói dối thần Shiva rằng đã tới được ngọn của cột sáng cùng
với sự xác nhận của hoa ketaki. Sự dối trá này làm Shiva giận dữ và Brahma bị Shiva buộc lời nguyền không được người đời thờ cúng
và cả hoa ketaki cũng cấm không đuợc dùng để trên bàn thờ cúng Shiva.
Từ đó thần Shiva được
tôn thờ bằng biểu tượng cột đá linga. Một cột linga đầy đủ nhất là một khối
hình trụ dựng đứng gồm ba phần, phần dưới có hình vuông biểu tượng cho thần
Brahma với ý nghĩa là vị thần sáng lập, phần giữa có hình bát giác biểu tượng
cho thần Vishnu với ý nghĩa là vị thần bảo tồn, phần trên cùng có hình tròn biểu
tượng cho thần Shiva với ý nghĩa là vị thần tối cao vừa có quyền năng sinh sản
lẫn hủy diệt.
Văn hóa Chămpa cho thấy họ đã tiếp thu ý nghĩa của việc dựng
các cột linga như một biểu tượng tôn vinh thần Shiva.
Linga trong bảo tàng Chăm tại Nha Trang:
Sóng Việt Đàm Giang
June 2013
No comments:
Post a Comment