Núi
Yên Tử. Quảng Ninh
Sóng
ViệtĐàm Giang biên soạn
Núi Yên Tử là một quả núi nằm trong dãy núi Đông Triều, thuộc xã Thượng Yên Công, thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Đường đá gập ghềnh, lên thăm núi Yên Tử ước chừng 6 km và phải leo cỡ 6 giờ mới tới được đỉnh. Nhưng hiện nay việc lên núi đã dễ dàng hơn với hai đường cáp treo.
Ngoài trúc như tên gọi Trúc Lâm Thiền Tự, núi Yên Tử có nhiều loại cây sống đã cả 6-7 trăm năm như cây soài, cây đại, cây tùng (bạch tùng, thanh tùng, xích tùng) cùng nhiều loại cây gỗ quý như gỗ lim, gỗ dầu v.v…
Núi Yên Tử là ngọn núi cao cỡ 1,068m trong dãy núi Đông Triều vùng đông bắc Việt Nam. Núi thuộc thành phố Uông Bí, tỉnh Quảng Ninh. Với nhiều di tích lịch sử núi Yên Tử đã được mệnh danh "đất tổ Phật giáo Việt Nam". Trên đỉnh núi thường có mây bao phủ nên ngày trước có tên gọi là Bạch Vân sơn.Tổng chiều dài đường bộ để lên đỉnh Yên Tử (chùa Đồng) là khoảng 6000m với 6 giờ đi bộ liên tục qua hàng ngàn bậc đá, đường rừng núi...
Hành trình lên Yên Tử ngày nay được dễ hơn vì hệ thống cáp treo 1 lên gần Hoa Yên hoàn thành năm 2002, nối liền từ chùa ngay dưới đất lên tới cao độ hơn 500 m, nơi có chùa Hoa yên. Từ Hoa Yên đi bộ một khúc là đến hệ thống cầu treo 2, đưa lên khu tháp 7 tầng, cao độ 900m, nơi này có một vùng bằng phẳng và là nơi có có tượng đá An Kỳ Sinh (hay Yên Kỳ Sinh). Từ An Kỳ Sinh leo lên dốc đá cỡ hơn nửa giờ nữa thì sẽ đến cổng trời rồi đến chùa Đồng nằm trên đỉnh ngọn núi Yên Tử ở cao độ 1,058m-1,068m.
Yên Tử trở thành
trung tâm của Phật giáo từ khi vua Trần Nhân Tông từ bỏ ngai vàng khoác áo tu hành và thành lập một dòng
Phật giáo riêng biệt cho
Việt Nam, đó là dòng Thiền Trúc Lâm Yên Tử và trở thành vị tổ thứ nhất với pháp danh Điều Ngự Giác
Hoàng Trần Nhân Tông (1258-1308). Ông đã cho xây dựng hàng trăm công trình lớn nhỏ trên
núi Yên Tử để làm nơi tu hành và truyền kinh, giảng đạo
.
Đường lên núi Yên Tử
Có thể lên núi
Yên Tử bằng hai cách:
Thứ nhất. Theo đường cáp
treo 1 và cáp treo 2 vượt quãng
đường trên 1,2 km lên tới độ cao 450 m gần chùa Hoa Yên. Với cách này có thể
ngắm nhìn toàn cảnh rừng núi Yên Tử từ trên cao với những câytùng, đại cổ hàng trăm năm tuổi,
đặc
biệt là giống tùng đỏ (Dacrydium elatum
-Roxb-Wall) là một loài quý hiếm chỉ có ở Yên Tử,
Thưa hai. Theo đường đi
bộ dài trên 6 km với hàng nghìn bậc đá xếp, len lỏi theo lối mòn
vượt qua cơ man cây cỏ, dưới tán rừng
trúc, rừng thông.
Đi
từ dưới chân núi lên chúng ta sẽ gặp các di tích lần lượt như sau:
1. Chùa Trình. 2. Chùa Suối Tắm. 3. Chùa Cầm Thực. 4. Chùa Lân. 5. Suối Giải Oan
6. Chùa Giải Oan. 7. Am Lò Rèn – Hòn Ngọc – Vườn tháp Huệ Quang. 8. Chùa Hoa Yên
9. Thác Ngự Dội – Am Thiền Định – Thác Vàng. 10. Chùa Một Mái. 11. Am Diêm – Am Hoa – Am Dược. 12. Chùa Bảo Sái. 13. Chùa Vân Tiêu. 14. Tượng đá An Kỳ Sinh. 15. Cổng Trời – Bia Phật – Bàn Thờ Tiên. 16. Chùa Đồng.
1. Chùa Trình. 2. Chùa Suối Tắm. 3. Chùa Cầm Thực. 4. Chùa Lân. 5. Suối Giải Oan
6. Chùa Giải Oan. 7. Am Lò Rèn – Hòn Ngọc – Vườn tháp Huệ Quang. 8. Chùa Hoa Yên
9. Thác Ngự Dội – Am Thiền Định – Thác Vàng. 10. Chùa Một Mái. 11. Am Diêm – Am Hoa – Am Dược. 12. Chùa Bảo Sái. 13. Chùa Vân Tiêu. 14. Tượng đá An Kỳ Sinh. 15. Cổng Trời – Bia Phật – Bàn Thờ Tiên. 16. Chùa Đồng.
Chùa
Trình là ngôi chùa đầu tiên tại cửa ngõ vào Yên Tử, là nơi vào dâng hương để được hành hương lên núi.
Chùa
Lân là ngôi chùa nhỏ mang hình con lân. Nơi đây xưa kia là nơi tu hành đầu đầu
tiên của Đức Trần Nhân Tông khi ông về Yên Tử. Lân là con vật linh thiêng thường
đặt ở cổng chùa với ý nhìn thấu tâm của con người. Chùa Lân (chùa Trình xưa) là
nơi kiểm định chân tâm người vào cảnh Phật.
Chùa
Giải Oan với suối Giải Oan và một cây cầu đá xanh dài 10 m nối hai bờ suối. Tương truyền khi vua
Trần Nhân Tông (1258-1308) tìm đến cõi
tu hành, ông có rất nhiều
cung tần và mỹ nữ. Họ đã khuyên ông trở về cung gấm nhưng không được nên đã
gieo mình xuống suối Hồ Khê tự vẫn. Vua Nhân Tông thương cảm cho họ
nên lập một ngôi chùa siêu độ để giải oan, từ đó con suối Hồ Khê mang tên suối Giải Oan. Gần chùa có 6 ngọn
tháp, lớn nhất là tháp mộ vua Trần Nhân Tông, hai bên là tháp mộ nhà sư Pháp Loa và
Huyền Quang.
Cáp treo 1
Tiếp đó tới chùa Hoa Yên. Chùa Hoa Yên vốn có tên là Vân Yên (mây
khói), hay Phù Vân, mang hàm ý là chùa tận
trên núi cao quanh năm mây phủ, lững lờ trôi, trắng nhẹ như mây khói trên núi.
Từ khi Vua Lê Thánh Tông (1442-1497) lên vãn cảnh, thấy sắc hoa tươi đẹp nên
cho đổi là chùa Hoa Yên.
Chùa
Hoa Yên ở độ cao 535m, với hàng cây tùng cổ tương truyền được trồng từ khi vua Trần Nhân Tông lên
tu hành trên Yên Tử. là ngôi chùa
chính của cả hệ thống chùa ở Yên Tử. Chùa có kiến trúc kiểu chữ “đinh” với năm
gian tiền đường và hậu cung xây vào thời Nguyễn. Trong chùa còn lưu giữ rất nhiều
những tượng, bia, tháp cổ, và những di vật quý giá như gạch hoa cúc, ngói mũi hài
kép thời Trần, những bức phù điêu chạm trên đá hình sư tử, đầu rồng. Nhìn theo
thế núi, chùa Hoa Yên tọa lạc nơi đầu rồng, núi nhô ra như trán, mũi, hàm rồng.
Ðôi mắt rồng ở ngôi tháp tổ, hai dãy núi Tây, Ðông vươn về Nam ôm lấy con đường
hành hương dưới chân núi Giải Oan như đôi cánh tay rồng.
Leo thang lên núi Hoa Yên
Khu vườn trúc
Chùa Hoa Yên
Cây Đại cổ
Tháp Huệ Quang
Đi nữa
Leo thang nữa
Tiếp tục đi theo con đường đá rêu phong,
qua thác Ngự Dội, am Thiền Ðịnh, thác Vàng với những vách đá dựng đứng cao, dây
leo chằng chịt. Mùa hè các thác ở đây rất đẹp, nước trắng bạc chảy từ chùa Ðồng
(1,068m) như dải lụa đào thả xuống thành suối vàng. Ðến chùa Một Mái, ngôi chùa
chênh vênh trong vách núi, nửa nhô ra bên ngoài, nửa bám vào vách đá với cảnh vật
tĩnh lặng, thanh thoát, cách xa nơi trần tục.
Qua chùa Một Mái là đến chùa Bảo Sái, nằm
chênh vênh trên sườn núi, ở độ cao 724m, tựa vào vách đá cao chót vót là biên tập
và ấn tống tất cả các kinh sách của Thiền Phái Trúc Lâm rồi chuyển đến các chùa
để truyền giảng thiền tông cho tín đồ, Phật tử.
Chùa Vân Tiêu tọa lạc trên một gò núi cao,
nhìn từ bên dưới ngôi chùa nổi bật giữa trời mây bát ngát. Chùa nằm ở độ cao hơn 900m, trên một vùng đất phẳng
và rộng. Trên đường hành hương lên chùa Ðồng này có pho tượng đá mang tên tượng
An Kỳ Sinh (Yên Kỳ Sinh. Tượng đá An Kỳ Sinh hay tượng đá đạo
sĩ này tọa lạc trên một khoảng đất khá rộng, cách tháp 7 tầng mới,
điểm dừng chân cuối cùng của tuyến cáp treo Hoa Yên – Yên Tử khoảng 200m. Đây
cũng chính là đoạn cao nhất trong dãy Yên Tử , đoạn từ tháp 7 tầng đi lên chùa Đồng, đoạn nào cũng dốc, đá núi lởm chởm
tuy
nhiên chỗ đặt tượng thờ An Kỳ Sinh lại bằng phẳng mặc dù rộng
chưa đầy 100m2.
Tượng đá An Kỳ Sinh
Là tượng đá xanh nguyên khối, lại đứng giữa đất trời hàng
nghìn năm nên trên mình tượng An Kỳ Sinh bám đầy rong rêu. Thoạt nhìn, tượng là
một khối đá tự nhiên, giống dáng một vị sư khoác áo chùng thâm, hai tay đang lần
tràng hạt, mặt hướng về phía Tây như đang hướng về đất Phật.
Sách
“Lịch triều hiến chương loại chí” của nhà sử học Phan Huy Chú có dẫn bài thơ
“Thủy văn tùy bút” của Phật hoàng Trần Nhân Tông. Bài thơ này có nhắc đến Yên Kỳ
Sinh như một vị tiên giả từng tu luyện linh đan trên đỉnh cao nhất của Yên Tử.
Như vậy, ngay từ thời Trần trên núi Yên Tử đã có di tích An Kỳ Sinh.
Về nguồn gốc của vị đạo sỹ họ Yên
này, ông Nguyễn Duy Hinh cho
biết, theo sách “Liệt tiên truyện” của Trung Quốc thì Yên Kỳ Sinh là người Phụ
Hương ở Lang Gia (vùng Chư Thành, tỉnh Sơn Đông ngày nay), chuyên bán thuốc ven
biển Đông Hải, người bấy giờ gọi là Thiên Tuế Ông. Tần Thủy Hoàng đi tuần
phương Đông đã từng nói chuyện với ông rồi tặng ông kim hoàng cùng ngọc bích.
Không hiểu sao sau đó ông bỏ lại số quà tặng quí báu này trong đình Phụ Hương
rồi để lại một bức thư, một đôi giày bằng xích ngọc để báo đáp và dặn Tần Thủy
Hoàng mấy năm sau hãy đến tìm ông ở núi Bồng Lai. Theo lời dặn, mấy năm sau Tần
Thủy Hoàng sai Từ Thị (Từ Phúc), Lô Sinh đem mấy trăm người ra biển tìm ông
nhưng chưa đến núi Bồng Lai thì gặp bão nên phải quay về. Trong một số thư tịch
và sử liệu khác của Trung Hoa còn có thêm chi tiết, Yên Kỳ Sinh đã từng tìm
được cây thạch xương bồ để cứu một người qua cơn thập tử nhất sinh và cũng
chính nhờ uống loại cây kỳ diệu này mà trở nên trường sinh bất tử, sống đến
nghìn năm.Cũng theo Nguyễn Duy Hinh thì trong sách “Đại Nam nhất thống chí” của Việt Nam từng nhắc đến loại cây thạch xương bồ (tương truyền là một loại kỳ dược, có thể chữa được bách bệnh) mọc khá nhiều trên đỉnh núi các vùng Sơn Tây (Hà Tây), Tam Dương và Lập Thạch (thuộc vùng đất Quảng Ninh và Phú Thọ ngày nay). Như vậy, khả năng Yên Kỳ Sinh từng tìm đến Yên Tử để tìm cây thạch xương bồ cứu người hoặc luyện linh đan, sau đó ở lại nơi đây tu luyện là có thể xảy ra.
Chùa Đồng
Cổng trời Yên Tử
Đứng ở chùa Đồng tại độ cao 1068 m trên đỉnh núi trong những ngày trời quang, chúng ta có thể nhìn bao quát cả vùng Đông
Bắc rộng lớn với
những đảo nhỏ trong Vịnh Hạ Long, và xa hơn là sông
Bạch Đằng.
Nguyên khởi, chùa Đồng còn có tên là
Thiên Trúc tự (chùa Thiên Trúc) mang tên đất nước của Phật Tổ Như Lai Thích Ca
Mâu Ni, nước Thiên Trúc (Nepal - Ấn Độ) do một bà phi của chúa Trịnh dựng vào
thời hậu Lê (thế kỷ 17). Chùa được đúc bằng đồng, ban đầu chỉ là một cái khám
nhỏ, một người chui không lọt.
Đến năm Canh Thân 1740, đời vua Lê
Cảnh Hưng, bão làm bật mái chùa, phần còn lại sau bị kẻ gian dỡ mất chỉ để lại dấu tích các
hố cột chôn trên mỏm đá.
Vào mùa Đông 1930, bà Bùi Thị Mỹ tự
chùa Long Hoa tái tạo chùa Đồng bằng bê tông cốt đồng trên một hòn đá vuông cao
quá đầu người ở vị trí chùa Đồng cũ.
Đến năm 1993, ông Nguyễn Sơn Nam,
một Việt kiều ở Mỹ, cùng các phật tử ở hải ngoại phát tâm đúc lại chùa mới kiến
trúc hình chữ Đinh theo dáng một bông sen nở, ngự trên sập đồng chân quỳ dạ cá
trổ hình hoa sen cách điệu, đặt ngay bên cạnh ngôi chùa Đồng bằng bê tông xây
dựng năm 1930.
Năm 2005, chùa Đồng mới được đúc lại
và thay thế hai chùa Đồng cũ vào năm 2007. Đây là ngôi chùa Đồng thứ tư được xây dựng
trên đỉnh Yên Tử . Chùa Đồng được đúc mới hoàn toàn bằng đồng, có diện tích gần
20m2, chiều cao từ cột nền tới mái là 3,35m, toạ lạc trên đỉnh Yên Sơn, cao
1.068m so với mặt nước biển. Các hoa văn, họa tiết trên đầu đao, bệ mái mang
đậm phong cách đời Trần. Toàn bộ xà ngang, xà dọc đều đúc hình đầu rồng. Bốn
đầu chùa hình mái vẩy, trông tựa như hình bông sen đang nở vươn lên.
Chùa Đồng mới (hình internet)
Khi xây dựng chùa Đồng
mới, hai ngôi chùa cũ trên đã được chuyển về tồn trữ tại Ban Quản lý di tích
Yên Tử.
Yên Tử quả là một địa điểm lịch sử nên thăm viếng và
khám phá không những chỉ với những người theo Phật đạo mà cho tất cả những ai
muốn tìm hiểu về lịch sử Việt Nam và ảnh hưởng cùng sự liên hệ giữa Phật giáo với các triều đại
vua chúa trong quá khứ.
Sóng Việt Đàm Giang
Photos by SVĐG
Tài liệu thu thập trên internet.
Photos by SVĐG
Tài liệu thu thập trên internet.
No comments:
Post a Comment