Nhà Thờ Đức Bà tại Paris (tiếp theo)

Nhà Thờ Đức Bà Paris (Notre Dame de Paris), France

Sóng Việt Đàm Giang biên soạn (phần 2)


Nói chung, nhà thờ hay Thánh đường Cơ đốc giáo thường có sàn cấu trúc như hình dấu thánh giá. Đầu thánh giá hướng về phương Đông/East (hướng về Jerusalem). Phần transept là phần đi ngang qua thân chính của nhà thờ với cánh bắc và cánh nam, đôi khi có cửa. Chân của dấu thập thánh giá nằm cuối phương Tây/West, là nơi có đặt cửa vào chính điện.

 

Vào thời xa xưa, đạo giáo có một uy thế quan trọng trong xã hội, những biến cố quan trọng đều cần có sự thông qua bằng một buổi lễ hợp thức hóa tại nhà thờ. Trong lịch sử lễ hội tại nhà thờ Đức Bà là những buổi lễ hoàn toàn có tính cách tôn giáo như đăng quang Đức Giám Mục, Giáo hoàng, cử hành hôn lễ, cầu nguyện danh nhân qua đời v.v.., nhà thờ Đức Bà còn nơi tuyên bố trắng án tà đạo và tha bổng nữ anh hùng dân tộc Pháp Joan of Arc (07-July 1456). Một trong những sự kiện lịch sử quan trọng là lễ lên ngôi vua của Napoleon ngày 02/12/1804 do đức Giáo hoành Pius VII cử lễ. Lễ đăng quang của Napoleon đã được họa sĩ Jacque Louis David vẽ lại trong một bức họa vĩ đại vào năm 1807, hiện nay trưng tại viện bảo tàng Louvre (ngoài ra còn một bản thứ hai thực hiện trong những ngày J.L. David lưu vong hiện trưng tại Điện Versailles). Cũng tại nhà thờ này mà Jean of Arc được phong thánh chức vào ngày 16 tháng 5, năm 1920.

Chuyện “Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà” của Victor Hugo

Chàng Gù nhà thờ Đức Bà là một cuốn chuyện tiểu thuyết lịch sử của nhà văn Victor Hugo viết bắt đầu từ năm 1829 và hoàn tất vào tháng Hai năm 1831, đề cập tới đời sống dưới thời Vua Louis XI (1423-1483). Cuốn truyện đã lên án xã hội, đã chồng chất các đau khổ lên đầu các nạn nhân, điển hình là chàng gù Quasimodo và người con gái gypsy tên là Esmeralda. Dưới đây là phần tóm tắt cốt chuyện.

Câu chuyện kể bắt đầu vào ngày Lễ những kẻ Điên (Feast of Fools) vào đầu năm 1482 tại Paris, Pháp với nhân vật chính Quasimodo -một chàng gù hình dạng bất thường, khuôn mặt quái dị và là kẻ rung chuông Nhà thờ Đức Bà, được bầu làm Giáo hoàng của những kẻ Điên.

Chuyện chuyển qua giới thiệu nhân vật thứ hai, cô gái dân du mục Gypsy tên Esmeralda, một thiếu nữ xinh đẹp, có trái tim rộng lượng, tốt bụng được nhiều đàn ông ngưỡng mộ như Captain Phoebus, nhà thơ nghèo không nhà cửa Pierre Gringoire, và Quasimodo, cùng ngay cả người cha đỡ đầu nuôi duỡng Quasimodo là Claude Frollo, Phó Chủ giáo (Archdecon) của nhà thờ Notre Dame. Frollo bị dằng xé giữa tình yêu ám ảnh tội lỗi với Esmeralda và luật lệ nghiêm khắc của giáo hội, ông ra lệnh Quasimodo bắt cóc nàng nhưng chàng gù không may bị Phoebus và lính canh bắt được đồng thời cứu thoát Esmeralda.

Vì tội bắt cóc Esmeralda, Quasimodo bị xử tội phát 50 roi quất và phải quay bánh xe nặng giữa công trường cho dân chúng xem cộng thêm một giờ giăng nắng. Đau đớn và khát nước, Quasimodo kêu gào xin nước và nàng Esmeralda động lòng trắc ẩn mang nước cho uống. Quasimodo từ đó hoàn toàn tri ân và ngưỡng vọng nàng.

Chuyện cũng kể về Pierre Gringoire vì hoàn cảnh đã bị nhóm dân du mục bắt và vì không muốn Gringoire bị treo cổ nên Esmeralda đã nhận lời lấy Gringore làm chồng hờ.

Esmeralda sau khi được Phoebus cứu thì tri ân và mê anh ta. Frollo theo dõi Esmeralda và biết Esmeralda và Phoebus có tình ý với nhau. Khi hai người hẹn hò gặp nhau và sắp sửa ân ái thì  Frollo sai người đi giết Phoebus làm Phoebus suýt chết. Sau đó Esmeralda bị kết tội âm mưu giết Phoebus và bị xử án chết bởi treo cổ. Khi Esmeralda đứng trên đài xử quyết thì Quasimodo đu dây thừng từ Nhà thờ, cứu nàng, và mang nàng trú ẩn trong nhà thờ, như thế Esmeralda được bảo vệ dưới luật hộ quyền bất khả xâm phạm.

Frollo sau đó báo cho Gringoire biết rằng Nghị viện đã có quyết định trục xuất Esmaralda ra khỏi Nhà thờ và nàng sẽ bị tử hình. Thủ lãnh của nhóm du thủ du thực Truands (nhóm này bị xem như những kẻ tội phạm), tên Clopin nghe được  tin này nên đã tìm cách hô hào cả nhóm bao vây, tấn công Nhà thờ để cứu nàng.

Nhưng Quasimodo nghĩ rằng nhóm bạo động muốn hại Esmeralda nên anh ta hết sức chống lại để bảo vệ nàng. Ngược lại, anh ta nghĩ rằng người của nhà Vua muốn cứu nàng nên đã giúp họ tìm Esmeralda. Frollo cứu Esmeralda thoát khỏi đám đông nhưng vì nàng nhất quyết cự tuyệt tình yêu của Frollo nên bị Frollo trao cho nhóm quân lính bắt giữ và sau đó Frollo đứng trên cao từ  trongNhà Thờ nhìn nàng đang bị hành quyết ở phía xa. Khi Frollo đang cười như điên cuồng trong đau khổ thì bị Quasimodo đẩy từ trên cao Nhà thờ xuống mặt đất chết ngay. Quasimodo sau đó tìm đến nơi để xác Esmeralda sau khi hành quyết, nằm cạnh nàng không rời cho đến chết. Khoảng 18 tháng sau khi khu hành quyết được mở ra thì người ta thấy chỉ còn xuơng. Khi có người muốn gỡ rời hai bộ xuơng ra thì thì xuơng Quasimodo biết thành bụi.

Cuốn tiểu thuyết Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà là cuốn sách đầu tiên viết bao quanh cuộc đời từ vua nước Pháp cho đến chuột cống rãnh Paris. Victor Hugo đã diễn tả câu chuyện như một kịch trường vĩ đại về lịch sử thời đó, hiện thân qua bối cảnh nhà thờ, xã hội như nhân chứng và chủ xướng thầm lặng. Đây cũng là cuốn chuyện đầu tiên  nói đến những kẻ nghèo hèn, hành khất, những kẻ bị coi như thành phần bất hảo, được xem như là những kẻ chủ xướng.

Cuốn tiểu thuyết ra mắt năm 1831 đã thu hút quần chúng mãnh liệt và là động lực khơi mào sự tu bổ những kiến trúc bị tổn hại theo thời gian và chiến tranh. Tối hậu đã dẫn đến sự trùng tu và xây dựng một kho để Thánh vật cho Nhà Thờ Paris vào giữa thế kỷ thứ 19  bởi chính quyền thời vua  King Louis-Philippe I. Công việc trùng tu được giao cho Kiến Trúc sư  Jean-Baptiste Lassus và Eugene Viollet-le-Duc thực hiện bắt đầu vào năm 1844. Sau khi Lassus qua đời năm 1857 thì Viollet-le-Duc là người duy nhất tiếp tục công việc.

Viollet-le-Duc là một người có đầu óc phóng khoáng, ông đã có lời như sau: “bảo trì, tu bổ một tòa nhà lớn không phải chỉ là duy trì nó, sửa chữa nó, hay làm lại nó, mà là công việc tái thiết lập để nó trở nên một trạng thái hoàn tất có thể chưa từng hiện hữu ở một thời điểm nhất định nào đó”.

 Viollet Le-duc đã biến một Nhà Thơ đổ nát điêu tàn thành một nhà thờ như chúng ta hiện thấy.

 Ngoài những máng xối thoát nước có hình thú hả miệng (gargoyles) ra thì kiến trúc sư  Villolet Le-Duc thêm vào một số quái vật mình sư tử đầu thú (chimieres) được trưng ở tầng hai giữa hai tòa tháp. Một tòa tháp nhọn ở phía đông của nhà thờ  cao 90 m cũng được  xây lại. Một vài điểm lý thú chung quanh công việc tu bổ bảo trì Nhà Thờ Notre Damecủa Le-Duc đã được biết đến. Chung quanh ngọn tháp nhọn cao vút này có trưng tượng của nhiều thánh. Tất cả các tượng đều quay lưng vào tháp nhọn, hướng mặt xuống phía dưới, riêng một tượng ở cửa Nam (tượng St Thomas) thì trong tay phải cầm một thước vuông, lại quay mặt nhìn lên ngọn tháp mà khuôn mặt thánh này giống kiến trúc sư Le-Duc. Mời quan sát hình đính kèm xem có đúng không nhé.

 

Ông Le-duc là một người rất hâm mộ chuyện của Victor Hugo với Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà. Chúng ta có thể đã biết như trên rằng Le-Duc là người đã xây cái ngọn tháp cao vút (spire), và có tượng thánh St Thomas, tay cầm một cái thước vuông, ngửng mặt ngưỡng mộ nhìn lên ngọn tháp, công trình xây dựng của chính ông, mà khuôn mặt thánh St Thomas giống hệt khuôn mặt của Le-Duc; nhưng có mấy ai biết rằng trên một góc vách cao bên cửa Bắc (trên Rue du Cloitre Notre Dame) có hình một tượng bán thân  nhân vật gù Quasimodo trong chuyện Chàng Gù nhà thờ Đức Bà? Và tượng này được đặt ở đó sau khi Le-duc đã hoàn tất việc tu trì nhà thờ Notre Dame? Tượng Quasimodo rất nhỏ, nằm trên cao và lại ở trong góc giữa hai bức tường nên ít ai chú ý đến.

Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà (Notre Dame de Paris)

Nhà thờ cổ kính tại Paris

Có chuyện chàng gù thật dị kỳ

Ẩn náu đời buồn đầy tuyệt vọng

Yêu thầm chết thảm ngập lâm li.

Hugo viết chuyện tình lưu vết (1)

Le-Duc tu trì dấu vẫn ghi (2)

Góc vách cheo leo nhìn tuyệt vọng

Ngày đêm nắng gió hứng sầu bi.

Sóng Việt Đàm Giang

01/17/2013

(1) Victor Hugo

(2) Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc

Tưởng cũng nên nhắc đến cái mốc tròn có ghi là mốc zero km nằm ở công trường phía trước nhà thờ; tất cả các khoảng cách từ Paris đi các nơi trong nước Pháp đều được đo từ mốc này. Và gần đây nhà thờ cũng đã được thay một loạt chuông mới vào dịp lễ Phục sinh năm 2013.

Tạm Kết

            Tóm lại, nhà thờ Notre Dame là một nơi mà hầu như mọi người đến Paris đều ghé thăm.

Cũng như tại nhiều di tích lịch sử khác, công trình tu bổ bảo trì luôn luôn được tiếp diễn từ năm này sang năm khác, tháng này sang tháng khác. Đi thăm Notre Dame, ngoài chụp hình để kỷ niệm, chúng ta nên dành thì giờ để thăm viếng, quan sát kỹ lưỡng những hình ảnh tiêu biểu lịch sử của nhà thờ từ chung quanh bên ngoài, đến bên trong với những vòm trần, tượng thánh, cửa kính màu cùng lắng nghe chuông gióng trầm bổng tuyệt vời. Notre Dame de Paris là một địa danh sống mãi trong lòng tất cả những người yêu mến Paris.

Sóng Việt Đàm Giang

(Hè 2013)

Ghi chú.

 Hình bản đồ Nhà thờ Đức Bà và ông Le-Duc thu thập trên Wikipedia/internet. Số hình còn lại thuộc bộ hình riêng của người viết.

Lịch sử Nhà thờ Notre Dame một phần thu thập ngày 28 May, 2013/ trích dịch từ trang: http://www.notredamedeparis.fr/spip.php?article380