Nhà
Thờ Đức Bà Paris (Notre Dame de Paris), France
Sóng Việt Đàm Giang biên soạn (phần 2)Nói chung, nhà thờ hay Thánh đường Cơ đốc giáo thường có sàn cấu trúc như hình dấu thánh giá. Đầu thánh giá hướng về phương Đông/East (hướng về Jerusalem). Phần transept là phần đi ngang qua thân chính của nhà thờ với cánh bắc và cánh nam, đôi khi có cửa. Chân của dấu thập thánh giá nằm cuối phương Tây/West, là nơi có đặt cửa vào chính điện.
Vào
thời xa xưa, đạo giáo có một uy thế quan trọng trong xã hội, những biến cố quan
trọng đều cần có sự thông qua bằng một buổi lễ hợp thức hóa tại nhà thờ. Trong
lịch sử lễ hội tại nhà thờ Đức Bà là những buổi lễ hoàn toàn có tính cách tôn
giáo như đăng quang Đức Giám Mục, Giáo hoàng, cử hành hôn lễ, cầu nguyện danh
nhân qua đời v.v.., nhà thờ Đức Bà còn nơi tuyên bố trắng án tà đạo và tha bổng
nữ anh hùng dân tộc Pháp Joan of Arc (07-July 1456). Một trong những sự kiện lịch
sử quan trọng là lễ lên ngôi vua của Napoleon ngày 02/12/1804 do đức Giáo hoành
Pius VII cử lễ. Lễ đăng quang của Napoleon đã được họa sĩ Jacque Louis David vẽ
lại trong một bức họa vĩ đại vào năm 1807, hiện nay trưng tại viện bảo tàng
Louvre (ngoài ra còn một bản thứ hai thực hiện trong những ngày J.L. David lưu
vong hiện trưng tại Điện Versailles). Cũng tại nhà thờ này mà Jean of Arc được
phong thánh chức vào ngày 16 tháng 5, năm 1920.
Chuyện “Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà” của
Victor Hugo
Chàng Gù nhà thờ
Đức Bà là một cuốn chuyện tiểu thuyết lịch sử của nhà văn Victor Hugo viết bắt
đầu từ năm 1829 và hoàn tất vào tháng Hai năm 1831, đề cập tới đời sống dưới
thời Vua Louis XI (1423-1483).
Cuốn truyện đã lên án xã hội, đã chồng chất các đau khổ lên đầu các nạn nhân, điển hình là chàng gù Quasimodo và người con gái gypsy tên là Esmeralda. Dưới đây là phần tóm tắt cốt chuyện.
Câu chuyện kể bắt đầu vào ngày Lễ những kẻ Điên (Feast of
Fools) vào đầu năm 1482 tại Paris, Pháp với nhân vật chính Quasimodo -một chàng
gù hình dạng bất thường, khuôn mặt quái dị và là kẻ rung chuông Nhà thờ Đức Bà,
được bầu làm Giáo hoàng của những kẻ Điên.
Chuyện chuyển qua giới thiệu nhân vật thứ hai, cô gái dân
du mục Gypsy tên Esmeralda, một thiếu nữ xinh đẹp, có trái tim rộng lượng, tốt bụng
được nhiều đàn ông ngưỡng mộ như Captain Phoebus, nhà thơ nghèo không nhà cửa
Pierre Gringoire, và Quasimodo, cùng ngay cả người cha đỡ đầu nuôi duỡng Quasimodo
là Claude Frollo, Phó Chủ giáo (Archdecon) của nhà thờ Notre Dame. Frollo bị dằng
xé giữa tình yêu ám ảnh tội lỗi với Esmeralda và luật lệ nghiêm khắc của giáo hội,
ông ra lệnh Quasimodo bắt cóc nàng nhưng chàng gù không may bị Phoebus và lính
canh bắt được đồng thời cứu thoát Esmeralda.
Vì tội bắt cóc Esmeralda, Quasimodo bị xử tội phát 50 roi
quất và phải quay bánh xe nặng giữa công trường cho dân chúng xem cộng thêm một
giờ giăng nắng. Đau đớn và khát nước, Quasimodo kêu gào xin nước và nàng Esmeralda
động lòng trắc ẩn mang nước cho uống. Quasimodo từ đó hoàn toàn tri ân và ngưỡng
vọng nàng.
Chuyện cũng kể về Pierre Gringoire vì hoàn cảnh đã bị nhóm
dân du mục bắt và vì không muốn Gringoire bị treo cổ nên Esmeralda đã nhận lời lấy
Gringore làm chồng hờ.
Esmeralda sau khi được Phoebus cứu thì tri ân và mê anh
ta. Frollo theo dõi Esmeralda và biết Esmeralda và Phoebus có tình ý với nhau.
Khi hai người hẹn hò gặp nhau và sắp sửa ân ái thì Frollo sai người đi giết Phoebus làm Phoebus
suýt chết. Sau đó Esmeralda bị kết tội âm mưu giết Phoebus và bị xử án chết bởi
treo cổ. Khi Esmeralda đứng trên đài xử quyết thì Quasimodo đu dây thừng từ Nhà
thờ, cứu nàng, và mang nàng trú ẩn trong nhà thờ, như thế Esmeralda được bảo vệ
dưới luật hộ quyền bất khả xâm phạm.
Frollo sau đó báo cho Gringoire biết rằng Nghị viện đã có
quyết định trục xuất Esmaralda ra khỏi Nhà thờ và nàng sẽ bị tử hình. Thủ lãnh
của nhóm du thủ du thực Truands (nhóm này bị xem như những kẻ tội phạm), tên
Clopin nghe được tin này nên đã tìm cách
hô hào cả nhóm bao vây, tấn công Nhà thờ để cứu nàng.
Nhưng Quasimodo nghĩ rằng nhóm bạo động muốn hại Esmeralda
nên anh ta hết sức chống lại để bảo vệ nàng. Ngược lại, anh ta nghĩ rằng người
của nhà Vua muốn cứu nàng nên đã giúp họ tìm Esmeralda. Frollo cứu Esmeralda
thoát khỏi đám đông nhưng vì nàng nhất quyết cự tuyệt tình yêu của Frollo nên bị
Frollo trao cho nhóm quân lính bắt giữ và sau đó Frollo đứng trên cao từ trongNhà Thờ nhìn nàng đang bị hành quyết ở
phía xa. Khi Frollo đang cười như điên cuồng trong đau khổ thì bị Quasimodo đẩy
từ trên cao Nhà thờ xuống mặt đất chết ngay. Quasimodo sau đó tìm đến nơi để xác
Esmeralda sau khi hành quyết, nằm cạnh nàng không rời cho đến chết. Khoảng 18
tháng sau khi khu hành quyết được mở ra thì người ta thấy chỉ còn xuơng. Khi có
người muốn gỡ rời hai bộ xuơng ra thì thì xuơng Quasimodo biết thành bụi.
Cuốn tiểu thuyết Chàng
Gù Nhà Thờ Đức Bà là cuốn sách đầu tiên viết bao quanh cuộc đời từ vua nước
Pháp cho đến chuột cống rãnh Paris. Victor Hugo đã diễn tả câu chuyện như một kịch
trường vĩ đại về lịch sử thời đó, hiện thân qua bối cảnh nhà thờ, xã hội như nhân
chứng và chủ xướng thầm lặng. Đây cũng là cuốn chuyện đầu tiên nói đến những kẻ nghèo hèn, hành khất, những kẻ
bị coi như thành phần bất hảo, được xem như là những kẻ chủ xướng.
Cuốn tiểu thuyết ra mắt năm 1831 đã thu hút quần chúng mãnh
liệt và là động lực khơi mào sự tu bổ những kiến trúc bị tổn hại theo thời gian
và chiến tranh. Tối hậu đã dẫn đến sự trùng tu và xây dựng một kho để Thánh vật
cho Nhà Thờ Paris vào giữa thế kỷ thứ 19 bởi chính quyền thời vua King
Louis-Philippe I. Công việc trùng tu được giao cho Kiến Trúc sư Jean-Baptiste Lassus và Eugene Viollet-le-Duc
thực hiện bắt đầu vào năm 1844. Sau khi Lassus qua đời năm 1857 thì
Viollet-le-Duc là người duy nhất tiếp tục công việc.
Viollet-le-Duc
là một người có đầu óc phóng khoáng, ông đã có lời như sau: “bảo trì, tu bổ một tòa nhà lớn không phải
chỉ là duy trì nó, sửa chữa nó, hay làm lại nó, mà là công việc tái thiết lập để
nó trở nên một trạng thái hoàn tất có thể chưa từng hiện hữu ở một thời điểm
nhất định nào đó”.
Viollet Le-duc đã biến một Nhà Thơ đổ nát điêu
tàn thành một nhà thờ như chúng ta hiện thấy.
Ngoài những máng xối thoát nước có hình thú hả
miệng (gargoyles) ra thì kiến trúc sư Villolet Le-Duc thêm vào một số quái vật mình
sư tử đầu thú (chimieres) được trưng ở tầng hai giữa hai tòa tháp. Một tòa tháp
nhọn ở phía đông của nhà thờ cao 90 m cũng
được xây lại. Một vài điểm lý thú
chung quanh công việc tu bổ bảo trì Nhà Thờ Notre Damecủa Le-Duc đã được biết đến.
Chung quanh ngọn tháp nhọn cao vút này có trưng tượng của nhiều
thánh. Tất cả các tượng đều quay lưng vào tháp nhọn, hướng mặt xuống phía dưới,
riêng một tượng ở cửa Nam (tượng St Thomas) thì trong tay phải cầm một thước
vuông, lại quay mặt nhìn lên ngọn tháp mà khuôn mặt thánh này giống kiến trúc
sư Le-Duc. Mời quan sát hình đính kèm xem có đúng không nhé.
Ông Le-duc là một người rất hâm mộ
chuyện của Victor Hugo với Chàng Gù Nhà
Thờ Đức Bà. Chúng ta có thể đã biết như trên rằng Le-Duc là người đã xây
cái ngọn tháp cao vút (spire), và có tượng thánh St Thomas, tay cầm một cái
thước vuông, ngửng mặt ngưỡng mộ nhìn lên ngọn tháp, công trình xây dựng
của chính ông, mà khuôn mặt thánh St Thomas giống hệt khuôn mặt của Le-Duc; nhưng
có mấy ai biết rằng trên một góc vách cao bên cửa Bắc (trên Rue du Cloitre
Notre Dame) có hình một tượng bán thân
nhân vật gù Quasimodo trong chuyện Chàng
Gù nhà thờ Đức Bà? Và tượng này được đặt ở đó sau khi Le-duc đã hoàn tất
việc tu trì nhà thờ Notre Dame? Tượng Quasimodo rất nhỏ, nằm trên cao và lại ở
trong góc giữa hai bức tường nên ít ai chú ý đến.
Chàng Gù Nhà Thờ Đức Bà
(Notre Dame de Paris)
Nhà thờ cổ kính tại Paris
Có chuyện chàng gù thật dị kỳ
Ẩn náu đời buồn đầy tuyệt vọng
Yêu thầm chết thảm ngập lâm li.
Hugo viết chuyện tình lưu vết (1)
Le-Duc tu trì dấu vẫn ghi (2)
Góc vách cheo leo nhìn tuyệt vọng
Ngày đêm nắng gió hứng sầu bi.
Sóng Việt Đàm Giang
01/17/2013
(1) Victor Hugo
(2) Eugène Emmanuel
Viollet-le-Duc
Tưởng cũng nên nhắc đến cái mốc tròn
có ghi là mốc zero km nằm ở công trường phía trước nhà thờ; tất cả các khoảng cách
từ Paris đi các nơi trong nước Pháp đều được đo từ mốc này. Và gần đây nhà thờ
cũng đã được thay một loạt chuông mới vào dịp lễ Phục sinh năm 2013.
Tạm
Kết
Tóm
lại, nhà thờ Notre Dame là một nơi mà hầu như mọi người đến Paris đều ghé thăm.
Cũng như tại nhiều di tích lịch sử
khác, công trình tu bổ bảo trì luôn luôn được tiếp diễn từ năm này sang năm khác,
tháng này sang tháng khác. Đi thăm Notre Dame, ngoài chụp hình để kỷ niệm, chúng
ta nên dành thì giờ để thăm viếng, quan sát kỹ lưỡng những hình ảnh tiêu biểu lịch
sử của nhà thờ từ chung quanh bên ngoài, đến bên trong với những vòm trần, tượng
thánh, cửa kính màu cùng lắng nghe chuông gióng trầm bổng tuyệt vời. Notre Dame
de Paris là một địa danh sống mãi trong lòng tất cả những người yêu mến Paris.
Sóng Việt Đàm Giang
(Hè 2013)
Ghi chú.
Hình bản đồ Nhà thờ Đức Bà và ông
Le-Duc thu thập trên Wikipedia/internet. Số hình còn lại thuộc bộ hình riêng của
người viết.
Lịch sử Nhà thờ Notre Dame một phần thu
thập ngày 28 May, 2013/ trích dịch từ trang: http://www.notredamedeparis.fr/spip.php?article380
