SVDG.VALENTINE . FEB 14

 Happy Valentine’s Day!

Ngày Valentine đến rồi anh!

Nay gửi tặng anh dòng thư xanh,

Mang cánh bướm vàng tiếng oanh hót,

Có hoa hồng thắm đẹp như tranh.

Kìa nắng lung linh hoa phô sắc

Gió đùa vờn nhẹ vạt áo bay

Cùng nắm tay nhau ta leo dốc

Trên đỉnh đồi hoang hưởng gió mây.

SVĐG.

Valentine’s Day.

Darling, here comes the Valentine’s

I'd love to send you my romantic lines.

With butterflies flirting and orioles singing,

And red passion roses lovely as a painting.

Look at all those flowers brightened under the beam,

Enjoy the breeze that flaps our coats with merry fuss.

Let us, together, climb up the slope of dream,

On the deserted top the world belongs to us.

Song Viet DG

February 14

SVDG.TAM.

 Chữ Tâm và Những Thành Ngữ Hán Việt Cố Sự.

Sóng Việt Ðàm Giang.

Chữ Tâm có nhiều nghĩa khác nhau. Nghĩa thông thường thì tâm là tim, là lòng dạ, là tình cảm con người, là điểm giữa, là tên một ngôi sao trong Nhị thập bát tú và còn nhiều nghĩa nữa.

Nghĩa tâm lý và đạo đức thì người xưa đã cho rằng tâm là nguồn gốc của mọi sinh hoạt tâm lý nên các tình trạng tư tưởng và tình cảm đều gọi là tâm (tâm tưởng, tâm tính, tâm ý). Ngày nay tâm đã đuợc mở rộng ý nghĩa hơn bao trùm từ tình cảm, tình yêu, đến tâm trí (nhận xét sự vật, suy nghĩ, cảm giác), đến lương tâm (thiện ác chiếu theo quy luật đạo đức, xã hội), và các hiện trạng như tâm lý, tâm trạng, tâm thần, tâm hồn, tâm linh.

Trong khuôn khổ hạn hẹp của bài viết này, chữ tâm được nhắc đến là chữ tâm được viết và biết trong những điển tích cổ, quen thuộc và trở nên những thành ngữ Hán Việt.

Thành ngữ Hán Việt là sự kết hợp của những chữ đã được ổn định, phổ thông, và thịnh hành trong tiếng Trung Hoa và được nhập vào văn hóa Việt Nam, được sử dụng rộng rãi từ lâu. Nó được sử dụng vì nhiều lý do như có người thích nói chữ và thích dùng điển tích cổ, có khi về sự cô đọng ý nghĩa không cần rườm lời mà đủ ý...

Một số thành ngữ Hán Việt cố sự trong bài viết này trích dẫn từ cuốn Từ Điển Hán Việt Thành Ngữ Cố Sự 2014 của tác giả Bác sĩ Hoàng Xuân Chỉnh, và đã được chính tác giả chấp thuận cho dùng. Một số thành ngữ Hán Việt được sử dụng nguyên bản từ gốc Hán nếu dễ hiểu hoặc phỏng dịch nghĩa cho dễ hiểu hơn.

Dưới đây là một số chữ Tâm trong Thành ngữ Hán Việt

* Tâm cao khí ngạo: chỉ sự tự cao tự đại

* Tâm đầu ý hợp: chỉ cùng chung ý nghĩ, suy nghĩ, hiểu được nhau

* Tâm đãng thần trì: tâm thần phiêu đãng bất định

* Tâm hoa nộ phóng: trong lòng cao hứng vui mừng, mở cờ trong bụng

* Tâm hồi ý chuyển: cải lỗi lầm hướng thiện

* Tâm huyết lai triều: tinh thần dao động như nước thủy triều, ý nghĩ nông nổi.

* Tâm khẩu như nhất: trong lòng ngoài miệng như một

* Tâm khoáng thần di: tinh thần thoải mái, tâm thần thông suốt.

* Tâm kiên thạch xuyên: tâm kiên cường xuyên được qua đá, ý nói khắc phục được gian nan

* Tâm lãng thần hội: tâm ý minh bạch

* Tâm lực giao tụy: tận tâm hết sức lực

* Tâm như đao cát: tim đau như dao cắt ý nói thương tâm thống khổ đến cực điểm

* Tâm như thiết thạch: lòng kiên trì không thay đổi, vững như sắt đá

* Tâm phiền ý loạn: lòng buồn không yên

* Tâm phục khẩu phục: trong lòng ngoài miệng đều cảm phục

* Tâm tâm tương ấn: hai tâm đều hiểu nhau

* Tâm thuật bất chính: bề ngoài có vẻ thiện nhưng tâm địa ác độc

* Tâm trực khoái khẩu: trực tính nghĩ gì nói thẳng

* Tâm tự như ma: tâm tình rối loạn

* Tâm viên ý mã: tâm lý bất định lòng vượn ý ngựa

* Tâm vô bàng vụ: nhất tâm, tâm không bị phân tán

* Tâm vô nhị dụng: tâm không làm hai việc một lúc ý tâm tập trung vào một việc

* Tâm ý như giao: nam nữ tình thâm, ân tình gắn bó như keo sơn.

Vài thành ngữ trong chuyên khoa Y Dược.

* Tâm bệnh hoàn tu tâm dược y : có nghĩa bệnh do trong lòng u sầu mà phát sinh ra thì phải tìm hiểu nguyên nhân nào đã gây ra buồn phiền thì mới hóa giải được.

* Tâm phúc chi hoạn : hình dung cơ thể bị bệnh, không rõ nguyên nhân và phương pháp trị liệu, ý nói có nguy cơ tiềm tàng trong nội bộ.

Thêm nữa, còn có thành ngữ hình dung tâm địa không tốt như

* Tâm lang thủ lạt: tâm địa độc ác, thủ đoạn tàn bạo.

* Tâm thuật bất chính: (câu củaThiên Phi tướng trong Tuân Tử): bề ngoài có vẻ thiện nhưng tâm địa ác .

* Khẩu Phật tâm xà: lời nói miệng từ bi như Phật nhưng tâm địa nham hiểm độc ác như rắn độc.

Tâm cũng là một tên được đặt cho cả nam lẫn nữ.

Vì tâm có nghĩa là trái tim, là tâm điểm của mọi sự, là cảm tình, thể hiện tình yêu thương cho nên chữ tâm đã được nhiều gia đình lấy đặt tên cho con cả trai lẫn gái.

Chúng ta đã thấy những tên cho phái nam như Duy Tâm, Hữu Tâm, Đức Tâm, Chí Tâm, Thiện Tâm, Hoàng Tâm, Phúc Tâm, Khải Tâm, Hoài Tâm v.v...

Những người phái nữ mang tên Tâm còn nhiều hơn nữa như Kim Tâm, Thu Tâm, Thanh Tâm, Minh Tâm, Băng Tâm, Phương Tâm, Đan Tâm, Thục Tâm, Mỹ Tâm, Như Tâm, Ngọc Tâm, v.v...

Chữ Tâm cũng được dùng để đặt như tên lót đệm trong một số tên cho cả hai phái nam và nữ như Tâm Vấn, Tâm Đan, Tâm Khánh, Tâm Khanh, TâmNhư, Tâm Đoan, Tâm Hạnh, Tâm Hoàn, Tâm Hiền v.v...

Chữ Tâm và Những Thành Ngữ Hán Việt Cố Sự

Sóng Việt Ðàm Giang

Tháng 6, 2021.

Hình 1: Chử Tâm do một nhà Nho ở Saigon, Việt Nam viết tặng SVĐG. Photo GNT.

Hình 2,3,4: Internet.

All reactions:

9Rose Hoang Tran, Quynh Vu Ngoc and 7 others

SVDG. Valentine Day.

 

Valentine’s Day.

Mối Tình Cupid với Psyche

Sóng Việt Đàm Giang.

Trong ngày lễ Tình yêu (Valentine) , chúng ta thường đuợc nghe kể câu chuyện Valentine bắt nguồn từ vị thánh Valentine với những tấm card có một trái tim màu đỏ. Chúng ta cũng thấy nhiều hình minh họa một thiên thần nhỏ tuổi có đôi cánh trắng, mang cung tên đi để bắn mũi tên tình yêu để cho trai gái tự nhiên gặp nhau, yêu nhau mà chúng ta vẫn gọi đùa là tiếng sét ái tình, hay nghiêm chỉnh hơn một chút là cái duyên cái số.

Cũng nhân dịp lễ Tình Yêu ngày 14 tháng Hai, tác giả của những hàng chữ này muốn bàn về chuyện thần Cupid và chuyện tình yêu của chính vị thần này với Psyche.

Phần đầu tóm lược câu chuyện thần thoại Roman - Greek và sau đó là phần cảm nghĩ của người viết.

Chuyện tình Cupid và Psyche được kể lần đầu tiên bởi một người đàn bà lớn tuổi trong chuyện "The Golden Ass, tập 4-6) của nhà văn La Mã Lucius Apuleius. Chuyện viết vào thế kỷ thứ hai A.D. (160 A.D.)

Câu chuyện kể rằng có một ông vua có ba cô công chúa. Hai cô chị thì nhan sắc bình thường còn cô út tên Psyche thì rất đẹp. Tiếng đồn nức tiếng nơi hạ giới đã vang lên thiên đình nơi các vị thần tọa ngự. Vị nữ thần sắc đẹp Venus (Aphrodite) đã ghen với sắc đẹp của người thiếu nữ hạ giới tên Psyche này, nên đã sai con trai, cậu thần trẻ ranh mãnh có đôi cánh trắng tên Cupid đi xuống hạ giới trả thù Psyche cho cái tội đẹp hơn bà bằng cách bắn mũi tên yêu đương vào nàng Psyche để nàng phải yêu một quái vật hay một kẻ xấu xí nhất thế giới loài người.

Cupid vâng lời mẹ, mang cung tên và hai bình nước đắng và nước ngọt vào phòng Psyche để thực hiện mưu đồ, sau khi nhỏ vài giọt nước đắng vào môi nàng, Cupid cúi xuống nhìn mặt nàng thì ngẩn người ngắm sắc đẹp Psyche và trong lúc vụng về, một mũi tên của Cupid đã cắm vào chính Cupid làm Cupid đâm ra yêu Psyche. Cupid vội vàng nhỏ vào môi Psyche với vài giọt nước ngọt rồi bay đi.

Thời gian vẫn trôi, mọi người vẫn tiếp tục ca tụng sắc đẹp của Psyche nhưng không ai muốn lấy nàng làm vợ. Hai người chị của Psyche đã lần lượt đi lấy chồng. Tới phiên nàng thì cha mẹ lo lắng và đi xin lời sấm của thần Apollo thì đuợc phán rằng Psyche không lấy người thường mà sẽ làm vợ một quái vật. Chồng tương lai đang ở trên một núi cao.

Không muốn cha mẹ buồn phiền quá độ, Psyche xin cha mẹ cho nàng lên núi như lời sấm dạy. Khi Psyche chỉ còn một mình trên đỉnh núi thì thần gió Zephyrus nâng Psyche lên và chở nàng tới một thung lũng thần tiên có một lâu đài tráng lệ. Psyche được phục dịch chu đáo cho đến đêm xuống. Trong màn đêm tối đặc, người chồng tương lai của Psyche đã đến sống với nàng trọn vẹn vợ chồng rồi ra đi khi trời gần sáng. Cupid đến với Psyche hàng đêm và luôn luôn dặn dò Psyche phải hoàn toàn tin tưởng vào Cupid, không được thắp đèn hay tò mò muốn biết mặt chồng, một người chồng mà Psyche không được phép thấy mặt. Theo như chuyện viết thì Psyche sống như thế một thời gian thì nhớ nhà, nhớ cha mẹ, và hai chị nên xin phép Cupid cho hai chị được đến thăm nàng. Cupid đã phải chấp thuận. Sau khi dặn dò lần nữa là Psyche phải tin tưởng vào chồng, Cupid sai thần gió Zephyrus đón hai chị của Psyche đến thăm em. Hai người chị này đến thăm chứng kiến cảnh sống thần tiên của em nên mang lòng ganh tị. Lại được nghe Psyche kể là chưa hề thấy mặt chồng thì họ nhắc lại lời sấm ngày trước và cho rằng Psyche đã lấy phải một quái vật, và quái vật này có thể là con rắn khổng lồ thành tinh có thể nuốt chửng Psyche.

Lại được Psyche cho hay là đang mang thai, họ khuyên Psyche nên dấu một con dao và mang một cái đèn, rình lúc chồng ngủ thì soi lên nhận mặt. Nếu là quái thai thì phải trừ khử ngay để bảo vệ bản thân và cái bào thai.

Sau khi hai chị về thì Psyche bị lòng tò mò thúc đẩy nên một đêm đợi chồng ngủ say, nàng đã thực hiện như lời hai chị xúi là cầm một con dao và đốt đèn cầy để nhìn mặt chồng. Quái thai đâu không thấy mà chỉ có một khuôn mặt đẹp thiên thần đang ngủ. Mải miết nhìn mặt chồng, Psyche đã lỡ nghiêng đèn, và để dầu nóng rớt xuống vai Cupid.

Cupid sực tỉnh thấy vợ đã trái lời, phản bội lòng tin, và gây vết thương cho mình thì giận mà xoè đôi cánh bay đi, trước khi bay đi Cupid cũng nói sự nghi ngờ của Psyche đã làm Cupid chấm dứt cuộc sống vợ chồng và bảo Psyche hãy trở về nhà với hai người chị. Psyche cố giữ Cupid lại mà không được.

Sau khi Cupid bay mất thì đền đài cũng biến mất và Psyche tìm thấy mình đang nằm ở một cánh đồng gần nơi hai chị ở. Cố tìm cái chết ở giòng sông mà không được, Psyche về nhà kể cho hai chị nghe mọi chuyện và có lẽ Psyche đã làm hai người chị nghĩ rằng họ sẽ có cơ hội để làm vợ thiên thần, nên cả hai đã lên đỉnh núi khấn thần gió Zephyrus đến đón mình đến với thiên thần truớc khi nhảy xuống vực. Nhưng thần gió đâu chẳng thấy nên hai người chị đã chết nát xương dưới vực.

Trong khi đó Psyche tiếp tục lang thang đi tìm chồng. Đến một cái đền trên đỉnh một ngọn núi cao, thấy lúa thóc bừa bãi, nàng đã thu dọn cho gọn gàng tươm tất. Vị thần của đền đó là nữ thần Ceres thấy thương hại Psyche nên khuyên Psyche hãy đến quy thuận Aphrodite để lấy lòng bà và có cơ hội được tái hợp cùng chồng.

Psyche nghe lời thần Ceres và đến cầu cạnh thần Aphrodite. Aphrodite dù giận dữ nhưng không đuổi Psyche đi mà cho phép nàng ở lại chuộc lỗi. Aphrodite dẫn nàng ra kho lúa và bảo Psyche chia lọc đống hạt đã trộn lẫn vào nhau làm thức ăn cho đàn chim của bà. Công việc phải làm xong trong chiều hôm đó. Psyche buồn vì biết không thể làm được một việc như thế trong một thời gian ngắn ngủi. May thay, Cupid vẫn theo giõi Psyche nên đã giúp nàng bằng cách huy động đàn kiến giúp Psyche phân loại được các loại hạt trong thời gian mà Aphrodite đặt ra. Aphrodite giận dữ vì biết là Psyche đã được con trai bà giúp nhưng không thể trách nàng được.

Sáng sớm hôm sau, Aphrodite lại sai Psyche đi ra khu rừng ven sông để thu thập lông trừu từng con một của một đàn lông trừu vàng. Bầy trừu vàng này hung hăng và đang đọ sức rất mạnh bạo dưới ánh mặt trời. Lần này Psyche lại được thần sông khuyên bảo nàng hãy chờ đến trưa để thần sông hát ru đàn trừu ngủ dưới bóng mát và như vậy Psyche có thể lượm lông trừu rơi rải rác gom lại mang về trình Aphrodite.

Nhiệm vụ thứ hai hoàn tất, Aphrodite lại sai Psyche mang một hũ pha lê đi đến sông Styx để lấy nước cho bà. Sông Styx là sông biên giới giữa người sống và kẻ chết. Nước trên núi Aroanius đổ xuống vực thẳm, đường lên xuống rất khó cheo leo, khó khăn, thêm nhiều rắn rết bên đường, người trần không thể nào xuống được. Trong tuyệt vọng Psyche đã được chim đại bàng Ganymedes của thần Zeus lấy nước giúp nàng.

Đã qua được ba lần thử thách, Aphrodite lại muốn hành hạ Psyche một lần nữa nên ra lệnh Psyche mang cái hộp của bà xuống âm phủ để xin Persephone, vợ Diêm vương Hades một chút kem nhan sắc mang về cho bà. Đòi hỏi này làm sao Psyche có thể thực hiện được vì Psyche là người hạ giới làm sao mà xuống âm phủ được chỉ trừ khi nàng chết đi. Psyche đã muốn nhảy xuống sông Acheron (một nhánh của sông Styx) để mau xuống âm phủ, nhưng cũng như ba lần trước, Psyche lại được quý thần phụ trợ, khuyên bảo, dẫn dắt nàng trải qua những cửa ải khó khăn như qua mặt con chó ba đầu Cerberus canh giữ cửa vào âm phủ bằng bánh, mang 2 obol để trả và thuyết phục thần Charon chở nàng qua sông âm phủ Archeron rồi đưa về, không được trả lời bất cứ một van xin cầu khẩn của bất cứ một ai. Điểm quan trọng nhất là lời nói của thần phù trợ căn dặn Psyche tuyệt đối không được mở hộp đựng kem làm đẹp mà Persephone sẽ trao cho Psyche mang về để dâng Aphrodite. Theo đúng chỉ dẫn của thần, Psyche đã hoàn tất sứ mạng và mang được hộp chứa kem thoa mặt mà Persephone đã trao, ra khỏi âm phủ. Trên đường trở về, lòng tò mò hiếu kỳ và ẩn ước muốn được thêm một chút đẹp với kem nhan sắc đã làm Psyche không cưỡng lại được ý muốn mở hộp đựng kem nhan sắc để ăn trộm một chút. Nhưng trong hộp sắt không chứa kem thoa mặt mà là khí âm lạnh của con sông âm phủ Styx bị giam giữ. Âm khí lạnh toát ra làm Psyche ngã xuống bất tỉnh.

Kể từ khi Psyche bị Aphrodite hành hạ với những sai bảo nghiệt ngã, Cupid đều biết và theo dõi nàng. Đến lúc này vết thương tinh thần và cơ thể của Cupid đã khỏi, Cupid với lòng thương yêu Psyche, đã bay đến với Psyche, ra tay thu thập âm khí đang tản mát trong cơ thể nàng, giam nhốt kín lại vào hộp sắt, rồi dùng mũi tên của chàng đánh thức Psyche dậy.

Sau khi dặn dò Psyche mang hộp sắt về cho mẹ, Cupid vào thiên đình tìm gặp vị thần chủ tể Zeus (Jupiter), trình bày và cầu khẩn thần chủ Zeus hãy giúp Cupid cho chàng được xum hợp với Psyche, vì Cupid đã thật sự yêu thương Psyche, không thể xa nàng được nữa. Thần Zeus cảm thương cho tình yêu của Cupid với Psyche nên chấp thuận lời cầu khẩn, thuyết phục Aphrodite chấp thuận Psyche làm vợ Cupid, cùng sai thần Hermes đón Psyche lên thiên đình, ban cho nàng uống một chén rượu bồ đào để Psyche được trở nên bất tử, cùng được xum vầy mãi mãi với Cupid.

Cupid và Psyche sau đó sống hạnh phúc và nàng Psyche sinh được một con gái mang tên Voluptas, Voluptas có nghĩa nữ thần của khoái lạc.

Sóng Việt Đàm Giang

31 December 2008.

SVDG. May

 Mây

Em là mây bồng bềnh vô định

Giăng nhịp cầu Nam Bắc tình yêu

Anh là gió tứ phương tích lũy

Giam em vào vòng quấn anh xoay…

Just as a white innocent cloud floating

You join our hearts in love from North to South

I am the wind that gathers from around the world

To keep you captive in my strong love whirl…

SVDG