Ý Niệm Về
Cái Hang Động của Plato.
Câu
chuyện về hang động, hay Hang Plato, được đưa ra bởi nhà triết học Hy Lạp Plato
trong tác phẩm Cộng hòa (c. 375 BC) của ông (514a- 520a) để so sánh "tác động của giáo dục và sự thiếu sót đối với bản chất của con
người".
Chuyện
được Plato viết
như một cuộc đối thoại giữa Glaucon,
anh
của Plato, và ông thầy Socrates. Câu chuyện được trình bày theo sự tương tự của mặt trời và sự tương tự
của dòng chia . Cả hai
đều đặc biệt liên quan đến biện chứng (dialect) ở cuối Sách VII và VIII.
Trong chuyện Plato để
Socrates mô tả một nhóm người đã bị xiềng xích vào tường của một hang động suốt cuộc đời của họ,
đối mặt với một bức tường. Mọi người nhìn những cái
bóng được chiếu trên tường từ những vật thể đi qua trước ngọn lửa phía sau họ,
và đặt tên cho những cái bóng này. Bóng tối là thực tế của các tù nhân.
Socrates giải thích rằng khi một triết gia giống như một tù nhân được giải thoát khỏi
hang động và hiểu rằng bóng tối trên tường hoàn toàn không phải là thực tế, vì người
thoát khỏi tù này có thể cảm nhận được hình dạng thực của thực tế chứ không phải là
thực tế được tạo ra từ các bóng nhìn thấy bởi các tù nhân. Các tù nhân của nơi này qua
điều kiện hóa thậm chí không muốn rời khỏi nhà tù của họ, vì họ không biết cuộc sống
nào tốt hơn. Nếu các tù nhân tìm được cách phá vỡ sự ràng buộc của họ vào một ngày
nào đó, và khám phá ra rằng thực tế của họ không phải là những gì họ nghĩ như thế.
Họ sẽ phát hiện ra mặt trời, mà Plato sử dụng như một sự tương tự cho ngọn lửa, mà
con người không thể nhìn thấy phía sau. Giống như ngọn lửa chiếu ánh sáng vào các
bức tường của hang động, tình trạng của con người mãi mãi bị ràng buộc với những
ấn tượng nhận được thông qua các giác quan. Khi những cách giải thích này (hoặc theo
trực giác) bị coi như là một sự xuyên tạc vô lý của thực tế, chúng ta không thể thoát
khỏi sự ràng buộc của tình trạng con người của chúng ta. Tuy nhiên, nếu chúng ta thoát
khỏi sự trói buộc đó một cách kỳ diệu, chúng ta sẽ tìm thấy một thế giới mà chúng ta
không thể hiểu được, đối với một người chưa bao giờ nhìn thấy mặt trời thì không thể
hiểu được mặt trời. Nói cách khác, chúng ta sẽ gặp một "cõi" khác, một nơi không thể
hiểu được bởi vì về mặt lý thuyết, đó là nguồn gốc của một thực tại cao hơn so với cái
mà chúng ta đã biết; đó là lãnh địa của Mẫu mực (Form) thuần túy, thực tế thuần túy.
Câu
chuyện Cái Hang của Plato
chứa nhiều hình thức tượng trưng được sử dụng để hướng dẫn người đọc về bản
chất của nhận thức. Cái hang động đại diện cho
thực tế vật lý bề ngoài. Nó cũng đại diện cho sự thiếu hiểu biết, vì những
người trong hang sống chấp nhận những gì họ nhìn thấy theo mệnh lệnh tạo nên. Sự thiếu hiểu biết được
thể hiện rõ hơn bởi bóng tối nhấn chìm, họ
không thể biết được các vật thể thực sự tạo thành bóng tối, khiến họ tin rằng
bóng tối là hình dạng thực sự của các vật thể. Xiềng xích ngăn tù nhân rời khỏi
hang cho thấy
rằng họ bị mắc kẹt trong sự thiếu hiểu biết, vì các chuỗi đang ngăn họ tìm hiểu
sự thật. Những cái bóng chiếu
trên tường của hang động đại diện cho sự thật hời hợt, đó là ảo ảnh mà các tù
nhân nhìn thấy trong hang. Người tù được giải thoát đại diện cho những người
hiểu rằng thế giới vật chất đó
chỉ là một cái bóng của sự thật, và mặt trời đang làm sáng mắt người tù nhân
là
đại diện cho sự thật cao hơn của ý tưởng. Ánh sáng tiếp tục đại diện cho trí
tuệ (wisdom),
vì ngay cả ánh sáng dù mờ
nhạt vào được
trong hang cũng đủ cho
phép các tù nhân biết hình dạng.
Socrates
cho rằng
câu chuyện ngụ ngôn này có thể đi đôi với sự tương tự của mặt trời và sự tương tự của dòng phân chia.
Nhiều
học giả khác nhau đã tranh luận về khả năng có mối liên hệ giữa công trình
trong truyện ngụ ngôn và hang động,
và công trình do Plato thực hiện khi xem xét sự tương đồng của đường phân chia
và sự tương tự của mặt trời.
Dòng
chia là một lý thuyết được trình bày trong tác phẩm Cộng
hòa của Plato.
Điều này được cho thấy
qua một cuộc đối thoại đưa ra giữa Socrates và Glaucon. Trong đó họ khám phá
khả năng của một thế giới hữu hình và thế giới hiểu được.
Với thế giới hữu hình bao gồm các vật phẩm như
bóng và phản xạ (hiển thị là AB) sau đó nâng lên chính vật phẩm (hiển thị là
BC) trong khi thế giới hiểu được
bao
gồm lý luận toán học (hiển thị bằng CD) và hiểu biết triết học (được hiển thị
bởi DE) .
Đường
phân chia - (AC) thường được coi là đại diện cho thế giới hữu hình và (CE) là đại
diện cho thế giới hiểu biết.
Nhiều
người coi đây là một lời giải thích cho cách mà tù nhân trong câu chuyện ngụ
ngôn về hang động đi qua hành trình. Đầu tiên trong tù tù nhân có thể nhìn thấy với
bóng tối như những cái trên tường. Socrates cho rằng bóng tối là thực tế cho
các tù nhân vì họ chưa bao giờ nhìn thấy bất cứ điều gì khác; họ không nhận ra
rằng những gì họ nhìn thấy là bóng của các vật thể trước ngọn lửa, ít hơn là
những vật thể này được lấy cảm hứng từ những thứ có thật bên ngoài hang động mà
họ không nhìn thấy sau đó nhận ra vật lý bằng sự hiểu biết về các khái niệm
chẳng hạn như cây được tách ra khỏi bóng của nó. Nó bước vào thế giới hiểu biết khi tù nhân nhìn vào mặt trời. Dẫn đến sự
tương tự của mặt trời.
Sự
tương tự của mặt trời đề cập đến khoảnh khắc trong cuốn sách VI (book VI) trong đó Socrates sau
khi được Glaucon thúc giục để xác định mục đích tốt đẹp thay vào đó, một sự
tương tự thông qua một "đứa trẻ của sự tốt lành".
Socrates tiết lộ "đứa trẻ của sự tốt lành" này là mặt trời, giả định rằng giống như mặt trời chiếu sáng, ban cho người khả năng nhìn và được nhìn thấy bằng mắt qua ánh sáng để cho ý tưởng về sự tốt
lành chiếu sáng sự hiểu biết với sự thật. Từ đó dẫn đến một số học giả tin rằng điều này đã tạo ra một kết nối của mặt trời và thế giới hiểu biết trong lãnh vực của câu chuyện ngụ ngôn về hang động.
Hình Internet
Với những du khách đã
có dịp viếng Athens, thăm Acropolis, đồi Filopappou gần đó, thì có thể có cơ hội
được dẫn đi xem một số hang đá khắc thẳng vào đồi, đó là những di tích còn lại
của một thời văn minh cổ. Những hang này không nhiều chỉ là một bên có 5 cửa
hang, và bên kia có 3 cửa hang. Nơi đó đuợc cho biết là một nhà tù của Athens cổ
đại. Tấm biển đề Nhà tù Socrates chỉ là
một tượng trưng mà không phải là nơi Socrates đã bị ép uống thuốc độc và tử
vong.
Đàm
Giang tổng hợp, chuyển dịch và biên soạn.
August
16, 2020
No comments:
Post a Comment